W serii kilku krótkich artykułów chciałbym przybliżyć nieco moje ulubione okręty zarówno w historii jak i w WoWs, czyli lotniskowce. Skupię się na okresie do 1942 r., czyli okresie powstawania tych okrętów, opracowywania dla nich założeń taktycznych, oraz bitwach, które zdecydowały o wyniku wojny na Pacyfiku.

WSTĘP

Wojna na Pacyfiku pomiędzy marynarkami wojennymi USA i Japonii została zapamiętana jako wojna lotniskowców. Przed wojną jednak zakładano zupełnie inny jej przebieg; spodziewano się, że konflikt rozstrzygnie się w jakimś gigantycznym starciu potężnych pancerników gdzieś na zachodnim Pacyfiku. Mimo że obie marynarki miały na swoim wyposażeniu lotniskowce już od lat dwudziestych XX wieku, przed wybuchem wojny przewidywano je jako jednostki pomocnicze dla reszty floty.

Pierwszego dnia wojny, 7 grudnia 1941 r. okazało się, że założenie to było błędne. Japoński atak na Pearl Harbor, bazę amerykańskiej Floty Pacyfiku, pokazał, że to właśnie lotniskowce będą odgrywały główną rolę w rozpoczętej właśnie wojnie. Cesarska Marynarka Wojenna Japonii (dalej w tekście określana angielskim skrótem IJN) zebrała w jedną grupę sześć lotniskowców, na pokładach których znajdowało się ponad 400 samolotów (dla porównania - to mniej więcej tyle, ile Polska miała wszystkich samolotów bojowych w Kampanii Wrześniowe). Japończycy wykorzystując uzyskane zaskoczenie zarówno strategiczne jak i taktyczne, zdewastowali główną siłę Floty Pacyfiku, czyli amerykańskie pancerniki. Na osiem obecnych w Pearl Harbor pancerników pięć zostało zatopionych, inne z kolei mocno uszkodzone. Na szczęście dla Amerykanów główny cel japońskiego ataku, trzy lotniskowce Floty Pacyfiku (USS Lexington,USS Saratoga, USS Enterprise) nie znajdowały się wtedy w porcie. Po tym ataku dowództwo Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych (dalej USN) zmuszone było zmienić plany i skupić się na wykorzystaniu swoich lotniskowców. W świetle tych wydarzeń dość zaskakujący jest fakt, że dowództwo IJN, mimo demonstracji potęgi lotniskowców w dalszym ciągu tkwiło w przekonaniu, że to jednak pancerniki w wielkiej bitwie zdecydują o wyniku wojny.

W początkowym okresie wojny Japończycy szybko podbijali nowe terytoria, mając wsparcie sześciu lotniskowców swojej Pierwszej Floty Lotniczej, znanej jako Kido Butai. Amerykańskie wyspy Wake i Guam zostały szybko zajęte, a w wyniku walk na Filipinach, ówczesnym terytorium zależnym USA, stacjonujące tam amerykańskie wojska skapitulowały w maju 1942 r. Kido Butai uczestniczyła w podboju Rabaulu na Nowej Gwinei w styczniu 1942 r. oraz Holenderskich Indii Wschodnich w lutym tego samego roku. Połączenie doskonałych samolotów i ich świetnie wyszkolonych załóg powodowało, że Kido Butai przez długi okres pozostawała niezwyciężona, łamiąc opór Aliantów wszędzie tam, gdzie się pojawiła. W kwietniu 1942 r. flota ta przeniosła się na Ocean Indyjski, gdzie zniszczyła siły brytyjskie.

Kido Butai na Oceanie Indyjskim w kwietniu 1942 r. Zdjęcie idealnie prezentuje potęgę tej formacji.

Grupę prowadzi Akagi, za nim płyną Soryu, Hiryu, wszystkie cztery pancerniki typu Kongo, na końcu oba lotniskowce typu Shokaku.

W czasie gdy Kido Butai szalała na oceanach Spokojnym i Indyjskim, lotniskowce USN rozpoczęły serię niewielkich ataków na zajęte przez Japończyków tereny. Ataki te przeprowadzane były przez pojedyncze lotniskowce, które obierały sobie za cel niewielkie wyspy ze słabo bronionymi bazami. Japońskie straty były niewielkie, ale nie to było ważne - najważniejsze było doświadczenie zdobywane przez amerykańskich lotników. W kwietniu 1942 r. USN przeprowadziła śmiałą akcję z wykorzystaniem dwóch lotniskowców - słynny rajd Doolittle'a, czyli bombardowanie macierzystych Wysp Japońskich, z wykorzystaniem bombowców średniego zasięgu B-25 Mitchell, które normalnie operowały z baz lądowych. Mimo dużej aktywności lotniskowców z obu stron, do tej pory nie miało miejsca żadne bezpośrednie ich starcie. Sytuacja ta jednakże miała zmienić się w maju 1942 r., a do końca tego roku lotniskowce obu marynarek zmierzą się ze sobą w czterech różnych bitwach. W epickich starciach na Morzu Koralowym, pod Midway, koło wschodnich Wysp Salomona i koło wysp Santa Cruz obie strony poniosły ciężkie straty, ale wynik był jednoznaczny. Japońska ekspansja została zatrzymana, a USN rozpoczęła swój marsz do Zatoki Tokijskiej.

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA - KALENDARIUM

1922

Marzec

• ukończono przebudowę pierwszego lotniskowca dla USN, USS Langley (CV-1)

Grudzień

• do służby w IJN wchodzi pierwszy lotniskowiec, HIJMS Hosho

1927

Marzec

• przyjęto do służby lotniskowiec HIJMS Akagi, który powstał po przebudowie krążownika liniowego Amagi

Listopad

• do służby wchodzi USS Saratoga (CV-3)

Grudzień

• przyjęto do służby USS Lexington (CV-2); wraz z USS Saratoga oba okręty zostały przebudowane z krążowników liniowych

1928

Marzec

• po ukończeniu przebudowy z pancernika typu Tosa do służby w IJN wchodzi HIJMS Kaga

1933

Maj

• IJN przyjmuje do służby lekki lotniskowiec HIJMS Ryujo; pierwszy okręt japoński od początku zaprojektowany i budowany jako lotniskowiec

1934

Lipiec

• do służby w USN wchodzi USS Ranger (CV-4), pierwszy okręt amerykański, który od początku był zaprojektowany jako lotniskowiec

1937

Styczeń

• HIJMS Soryu wchodzi do służby

Wrzesień

• USS Yorktown (CV-5) wchodzi do służby

1938

Maj

• USS Enterprise (CV-6) wchodzi do służby

USS Enterprise

1939

Lipiec

• do floty IJN dołącza HIJMS Hiryu

1940

Kwiecień

• USN otrzymuje kolejny lotniskowiec, USS Wasp (CV-7)

Grudzień

• ukończono przebudowę lekkiego lotniskowca HIJMS Zuiho

1941

Kwiecień

• Japończycy grupują wszystkie swoje lotniskowce floty i tworzą Kido Butai

Sierpień

• HIJMS Shokaku wchodzi do służby

HIJMS Shokaku w 1941 r.

Wrzesień

• HIJMS Zuikaku wchodzi do służby

Październik

• do służby trafia USS Hornet (CV-8)

7 grudnia

• Kido Butai atakuje bazę USN w Pearl Harbor na wyspie O'ahu w archipelagu Hawajów

1942

Styczeń

• ukończono przebudowę lekkiego lotniskowca HIJMS Shoho

Maj

• ukończono przebudowę lotniskowca HIJMS Junyo; oryginalnie był budowany jako pasażerski liniowiec

6-8 maja

• Bitwa na Morzu Koralowym, pierwsza bitwa lotniskowców w historii. Zatopione zostają Lexington i Shoho, Yorktown i Shokaku zostają uszkodzone

4-7 czerwca

• Bitwa o Midway, zakończona utratą przez IJN lotniskowców Akagi, Kaga, Soryu i Hiryu. Amerykanie stracili lotniskowiec Yorktown

Lipiec

• kolejny przebudowany ze statku pasażerskiego lotniskowiec, HIJMS Hiyo, trafia do służby

24 sierpnia

• Bitwa koło Wysp Salomona. W rezultacie tego nierozstrzygniętego starcia Japończycy tracą Ryujo, zaś Enterprise zostaje uszkodzony

15 września

• Wasp zostaje zatopiony przez japoński okręt podwodny

26 października

• Bitwa koło Santa Cruz. Japończycy zatapiają lotniskowiec Hornet i uszkadzają Enterprise, uzyskując taktyczne zwycięstwo. W wyniku ataków amerykańskich samolotów uszkodzone zostają Shokaku i Zuiho

1944

19-20 czerwca

• Bitwa na Morzu Filipińskim, ostatnia bitwa lotniskowców w historii. W wyniku odniesionej porażki japońska flota lotniskowców przestaje istnieć.

W dalszej serii artykułów opiszę założenia konstrukcyjne oraz taktyczne dla lotniskowców obu marynarek, opowiem trochę o samolotach oraz o przebiegu bitew z udziałem tych wspaniałych okrętów.