FOCH

Krążownik Foch

Przy projektowaniu następnego ciężkiego krążownika Francuzi ponownie zmienili sposób obliczania wyporności standardowej. Zmiana ta odbyła się pod wpływem informacji o podobnych praktykach w innych flotach. Zmiany dotyczyły pominięcia wody użytkowej i pitnej, racji żywnościowych oraz amunicji. Oszczędności tonażowe były na poziomie 250t. Pierwszą propozycją było przeznaczenie zaoszczędzonej wyporności na podniesienie prędkości do 34w. Tę propozycję odrzucono, problem polegał na tym, że w tym momencie trzeba by konstruować nową siłownię i napęd okrętu (moc maszyn musiała by się zwiększyć). Postanowiono oszczędności przeznaczyć na lepsze opancerzenie okrętu. Sposób opancerzenia również się zmienił. Zamiast zewnętrznego pasa pancernego na burtach postanowiono, że na burcie będzie tylko blacha o grubości 20mm, dopiero bezpośrednio przed maszynownią (licząc od strony burty) występował pancerz o grubości 54mm. Pomieszczenia między pancerzem na burcie a pancerzem przy maszynowni były wypełnione olejem, paliwem i węglem (nadmienić trzeba, że węgiel nie był traktowany jako paliwo, a w uzgodnieniach traktatowych jako ochrona bierna nie był zaliczany do ogólnej wyporności okrętu). Taki rozkład pancerza powodował, że system biernej ochrony (do którego oprócz pancerza wliczano wzdłużne grodzie, zbiorniki paliwa, węgla i oleju aż do grodzi przed newralgicznym punktem okrętu – maszynownią czy komorami amunicyjnymi) wzrósł do 5,5m a w niektórych miejscach aż do 6,1m, w przypadku poprzednich jednostek było to tylko 2,6m. Poza maszynownią pancerz rozciągał się na długości od dziobowych komór amunicyjnych, aż do pomieszczeń maszyn sterowych na rufie, pomieszczenia maszyn sterowych były zabezpieczone cieńszym pancerzem o grubości 26mm. Masa opancerzenia wzrosła do 1283t. Konstrukcja kadłuba była obliczona na przetrwanie okrętu nawet przy zalaniu czterech przedziałów na jednej burcie bez kontr-balastowania. Natomiast strefa bezpieczeństwa przy ostrzale z dział 140mm to odległość powyżej 14000m. Projekt został zatwierdzony w 1927.

Foch

Foch schemat opancerzenia

Dane taktyczno-techniczne Foch i Dupleix (w nawiasie podane różnice dla Dupleix):

Wyporność standardowa: 10000t.

Wyporność normalna: 11504t. (11516t.)

Wyporność pełna: 13644t. (13621t.)

Wymiary: 185m (194m całkowita) x 19,26m x 6,57m,

Prędkość maksymalna: 32w.,

Moc maszynowni: 90000KM,

Zasięgi: 5300Mm przy 15w.,

Uzbrojenie: 4 x 2 x 203mm – zapas amunicji: 120 pocisków podczas pokoju, 150 w czasie wojny, 8 x 1 x 90mm (4 x 2 x 90mm) – zapas amunicji: 500 pocisków na działo, 6 x 1 x 37mm – zapas amunicji: 1000 pocisków na działo, 2 x 3 wyrzutnie torped 550mm – zapas torped: 6 sztuk w wyrzutniach i 3 torpedy zapasowe,

Wyposażenie lotnicze: dwie katapulty i dwa wodnosamoloty GL 810 HY.

Załoga: 605, w czasie wojny 752.

Wieże artylerii głównej krążownika Foch

Rozdział mas okrętu przy wyporności standardowej:

Kadłub: 4126t. (4000t.), opancerzenie: 1374t. (1553t.), uzbrojenie: 1479t. (1435t.), napęd: 1763t., wyposażenie torpedowe i lotnicze: 111t., wyposażenie i prowiant: 1240t. (1225t.), pozostałe: 67t. (73t.)

Foch

Modyfikacje ma okręcie były podobne jak na Colbercie. W 1933 zamontowano na II i III wieży dalmierze 5-metrowe. W latach 1936-37 zamontowano osłony na działach kalibru 90mm. Zmodernizowano katapulty, zmieniono działa 37mm na podwójne.

Foch wchodzi do Tulonu

Historia służby

Położenie stępki nastąpiło 21 czerwca 1928, wodowanie 24 kwietnia 1929, wejście do służby nastąpiło 15 września 1931, krążownik budowano w Arsenal de Brest.

Na początku swojej służby stał się okrętem flagowym (w 1934 zastąpiła go Algerie). W 1935 i 1937 uczestniczył w rewiach floty. Od września 1939 okręt bierze udział w tropieniu niemieckich okrętów na Atlantyku i ochronie statków handlowych. Operując z Dakaru poszukuje Admiral Graff Spee. Działa w zespole z Dupleixem, brytyjskim Neptune, niszczycielami i lotniskowcem Hermes. Niestety skuteczność ich była ograniczona z powodu małego zasięgu. Po ponownym zatankowaniu okręty miały ruszyć w kierunku Montevideo, gdzie spodziewano się zastać Admiral Graff Spee, który po bitwie u ujścia La Platy tam miał leczyć rany. Następną misją okrętu była eskorta konwoju, który płynął do Maroka. W misji tej uczestniczył również Dupleix. Okręty przeszły do Tulonu. Foch uczestniczył w akcji ostrzelania wybrzeża włoskiego (wraz z Algerie i niszczycielami), osłaniał konwój z Marsylii do Oranu. Już po kapitulacji Francji okręt uczestniczył w misji osłony pancernika Provence. Uszkodzonego poważnie przez Brytyjczyków podczas operacji Catapult. W 1941 okręt uczestniczył w transporcie wojska, które miało być wysłane na front libańsko – syryjski. 27 listopada 1942 okręt został uszkodzony przez własną załogę. Wysadzono działa uszkodzono napęd okrętu. Zniszczono centrum kierowania ogniem. Włosi okręt podnieśli, przeholowali do Genui. Myśleli o przebudowie okrętu na lotniskowiec. Ostatecznie trafił on do stoczni La Seyne, gdzie Niemcy złomowali go w 1944.

Foch po samozatopieniu

DUPLEIX

Dupleix

W latach 1927 – 28 we flocie włoskiej zatwierdzono budowę szybkich, uzbrojonych w działa 152mm krążowników lekkich. Działa te bez problemów mogły sobie poradzić z pancerzem na wszystkich dotychczas zaprojektowanych lub budowanych we Francji krążownikach ciężkich. Miało to główny wpływ na wizję ostatniej, czwartej jednostki typu Suffren. W ramach zwiększenia ochrony okrętu pogrubiono pancerz do 60mm (zamiast 50mm jak to było na Foch). Na wysokości pomieszczeń z kotłami dwa pancerne pasy wewnętrzne mijały się. Oprócz warstwy 20mm na burcie, 60mm na zewnętrznej grodzi było jeszcze 20-30mm pancerza (pancerz miał w tym miejscu trzy warstwy podzielone pomieszczeniami na olej i paliwo. Podobnie jak w Fochu pancerz poza dziobem obejmował okręt od komór amunicyjnych, aż do pomieszczeń maszyn sterowych (te ostatnie pomieszczenia były opancerzone jak na Fochu). Zwiększyła się grubość pancerza pokładu. Łączna masa opancerzenia okrętu wyniosła 1462t. Strefa bezpieczeństwa dla pocisków kalibru 152 miała być powyżej 18000m. Następną zmianą był montaż dział 90mm na podwójnych podstawach (w planach był montaż dział kalibru 100mm, ale z powodu opóźnień nie doszedł do skutku). Wzrost masy ponownie zaakceptowano przy zmianie interpretacji zapisów traktatowych.

Dupleix schemat opancerzenia

Uzbrojenie było prawie nie zmienione, poza montażem dział 90mm na podwójnych podstawach.

Działa 90 mm/50 Mle 1926 na podwójnej podstawie (tutaj na krążowniku Emile Bertin)

Modyfikacje:

W okręcie wymieniono dalmierze na nowy model o podstawie 8 metrów. Tak jak w poprzedniej jednostce katapulty przystosowano do wystrzelenia samolotu Loire 130, podobnie zamieniono pojedyncze działa 37mm na podwójne.

Dupleix

Dupleix , na katapulcie widoczny wodnosamolot

Historia służby

Położenie stępki nastąpiło 14 listopada 1929, wodowanie 9 października 1930, wejście do służby nastąpiło 20 lipca 1932, krążownik budowano w Arsenal de Brest.

Dupleix w 1935 uczestniczył w przeglądzie floty. W 1938 wziął udział w rejsie po portach wschodniej części Morza Śródziemnego. Okręt podczas wojny służył z Colbertem. W ramach zespołu X uczestniczył w poszukiwaniach Admirala Grafaa Spee. Później uczestniczył w ostrzale wybrzeża włoskiego. Okręt miał wypełnić (wraz z niszczycielami) misję ewakuacji rządu do Północnej Afryki na wypadek fiaska negocjacji w sprawie zawieszenia broni między Francją a Niemcami. Dupleix po dojściu do porozumienia przez Francję i Niemcy stał w Tulonie prawie bezczynnie aż do samozatopienia floty w 1942. Zniszczone zostały maszyny, okręt dodatkowo podpalono. Osiadł on na równej stępce na dnie. Włosi zdołali co prawda osuszyć dwie sekcje kadłuba, ale po bombardowaniach aliantów zostały one ponownie uszkodzone. Ostatecznie okręt został złomowany po wojnie, w 1951.

Dupleix w 1940

W planach pojawił się piąty krążownik tego typu. Po analizie okazało się że opancerzenie na francuskich krążownikach jest najskuteczniejsze przeciw działom niszczycieli włoskich (120mm), przeciwko krążownikom dopiero ostatni posiadał wystarczającą ochronę. Niestety problem z odpowiednim opancerzeniem, przy ograniczeniu tonażowym spowodował, że zaniechano prac nad tym typem okrętu. Postanowiono, że trzeba zaprojektować zupełnie nowy okręt.

Płonący Dupleix w Tulonie

Jednostki klasy Suffren były przykładem dostosowania kolejnych okrętów do potrzeb i wymagań operacyjnych. Ewolucja typu doprowadziła do stworzenia okrętu z dobrą ochroną bierną i dużymi możliwościami operacyjnymi. Wady pierwszych jednostek zostały w dużej części wyeliminowane w ostatniej jednostce. Krótki zasięg okrętów był wystarczający do działań na Morzu Śródziemnym. Natomiast ciągłe modernizacje dalmierzy i systemu kierowania ogniem powodowały wzrost skuteczności uzbrojenia.

Bibliografia:

https://gallica.bnf.fr

https://www.naval-encyclopedia.com

https://ww2db.com

https://i.pinimg.com

http://www.alabordache.fr

https://laststandonzombieisland.files.wordpress.com

John Jordan, Jean Moulin, French cruisers 1922-1956, Seaforth Publishing, 2013

Luc Feron, Force X w Aleksandrii, Okręty Wojenne, 2013, nr specjalny 45, Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry 2013.