Historia służby CA 30 Houston
Pod piąty krążownik typu Northampton położono stępkę 1 maja 1928, wodowanie nastąpiło 7 września 1929, natomiast przyjęcie do służby 17 czerwca 1930. Zbudowany przez stocznię Newport News Shipbuilding krążownik odbył próby na Atlantyku, po czym wypłynął w rejs w którym odwiedził porty wschodniego wybrzeża, między innymi miasto, od którego pochodziła jego nazwa.
Przygotowania do wodowania krążownika, 7 września 1929
Na początku 1930 został skierowany na Pacyfik. Płynąc przez Kanał Panamski i Hawaje dotarł na Filipiny do Manili w lutym 1931, tam został okrętem flagowym Floty Azjatyckiej.
Houston krótko po wodowaniu, podczas wyposażania
Po wybuchu wojny chińsko-japońskiej w 1931 skierowano go do Szanghaju, gdzie miał chronić obywateli i interesy Stanów Zjednoczonych w tym rejonie. W tym czasie popłynął 600 mil w górę rzeki Jangcy by wziąć udział w akcji ratunkowej podczas powodzi.
Krążownik z pierwszą wizytą w Houston, 20 października 1930
W 1932 dowiózł oddziały piechoty morskiej, które miały za zadanie uspokoić sytuację w Szanghaju. Na krótko popłynął na Filipiny, oraz odwiedził Japonię (maj 1933). Dopiero w październiku 1933 krążownik wrócił do Stanów Zjednoczonych (w misji u wybrzeży Chin zmienił go krążownik Augusta). Przydzielono go do sił zwiadowczych, krążownik przez jakiś czas uczestniczył w ćwiczeniach i manewrach.
Houston w Cingtao, Chiny, w gali flagowej, 1933
Do większych wydarzeń w czasie jego służby do wybuchu II wojny światowej należał rejs z prezydentem Stanów Zjednoczonych Franklinem Delano Rooseveltem z Annapolis na wschodnim wybrzeżu do Portland na zachodnim wybrzeżu. Krążownik przebył w tym czasie trasę około 22000km płynąc między innymi przez Haiti, Wyspy Dziewicze, Portoryko, Kolumbię i Hawaje.
Krążownik przechodzi Kanał Panamski z prezydentem na pokładzie, 11 lipca 1934
W 1935 przewiózł asystenta sekretarza marynarki wojennej na Hawaje. Później ponownie przywitał prezydenta Franklina Delano Roosevelta na pokładzie, tym razem prezydent popłynął w wakacyjny rejs w kierunku Wysp Kokosowych (odwiedzając między innymi Wyspy Galapagos), po czym wrócił do Stanów Zjednoczonych przepływając Kanał Panamski i zawijając do portu Charleston.
Krążownik z prezydentem na Wyspach Kokosowych
W Pearl Harbor, z prezydentem na pokładzie
Krążownik z drugą wizytą w Houston
W 1937 krążownik uczestniczył w otwarciu mostu Golden Gate w San Francisco. W późniejszym czasie krążownik jeszcze trzykrotnie gościł na pokładzie prezydenta Stanów Zjednoczonych. W 1938 podczas przeglądu floty w San Francisco, później w 24 dniowym rejsie do Pensacoli na Florydzie oraz w 1939 na czas trwania ćwiczeń. Na krótko stał sie okrętem flagowym floty stacjonującej na Hawajach. Później przeszedł na zachodnie wybrzeże, pod koniec 1939 wrócił na Hawaje. Po tym pobycie skierowano go na zachodnie wybrzeże w celu dokonania napraw i przebudowy. Dopiero w listopadzie krążownik wrócił do służby. Skierowano go na Filipiny, gdzie otrzymał funkcję okrętu flagowego Floty Azjatyckiej. Jeszcze przed atakiem na Pearl Harbor na okręcie zamontowano działka przeciwlotnicze 28mm. Po japońskim ataku okręt skierowano do Darwin, a później do Surabayi, gdzie dołączył do zespołu ABDA (amerykańsko-brytyjsko-holendersko-australijskiego zespołu okrętów stworzonego do powstrzymania sił japońskich w tym rejonie).
Ponownie z prezydentem na pokładzie, wybrzeże Kalifornii, październik 1935
Bitwa w cieśninie Makassar
1 lutego siły alianckie otrzymały informacje od zwiadu lotniczego o siłach japońskich przygotowujących się do inwazji. Postanowiono temu przeciwdziałać. Zespół w składzie 4 krążowników i 7 niszczycieli miał zaatakować Japończyków. Jeszcze podczas podejmowania zapasów zespół został dostrzeżony przez japońskie samoloty. Następnego dnia (4 lutego 1942) siły ruszyły w kierunku cieśniny Makassar na spotkanie z przeciwnikiem. Zanim jednak do niego doszło na okręty eskadry uderzyły japońskie samoloty. Pierwszym celem stał się krążownik Marblehead (otrzymał on dwa bezpośrednie trafienia w drugim nalocie, oraz bliskie trafienia przy burcie, okręt był niesterowny, pływał w kółko, poza tym miał dziurę w burcie), drugim okrętem który otrzymał uszkodzenia był Houston. W okręt trafiła bomba w pobliżu tylnej wieży uszkadzając ją. W wyniku jej wybuchu zginęło 48 marynarzy. Dowodzący zespołem admirał Doorman zrezygnował z kontynuacji misji, stwierdzając, że bez osłony myśliwskiej jest ona skazana na porażkę. Dwa uszkodzone amerykańskie okręty zostały skierowane do Tjilatjap w celu dokonania prowizorycznych napraw i uzyskania pomocy medycznej. Po prowizorycznej naprawie Marblehead popłynął na remont do Stanów Zjednoczonych. Houston pozostał w porcie i jako zdatny do służby 10 lutego wypłyną do Darwin. Skierowano go do eskorty konwoju z posiłkami dla Timoru. 15 lutego okręt został zaatakowany przez japoński samolot, ataki powtórzyły się później. Podczas jednego z nalotów zestrzelił 7 z 44 napastników. Ostatecznie konwój musiał zawrócić, a krążownik skierowano do Tjilatjap.
Podczas przebudowy,Wyspa Mare, wrzesień 1940
26 lutego 1942 głównodowodzący flotą ABDA, Karel Doorman, otrzymał informacje o japońskiej flocie inwazyjnej, zmierzającej w kierunku Jawy. Postanowił zniszczyć siły desantowe. Miał do dyspozycji 5 krążowników i 10 niszczycieli. Zespół wypłynął już 26 lutego. 27 lutego spotkał zespół japoński w składzie 4 krążowników i 13 niszczycieli. Już podczas pierwszego etapu bitwy tonie trafiony torpedą niszczyciel Kortenear, później tonie Electra rozbita przez artylerię przeciwnika, krążownik Exeter jest uszkodzony. Doorman dążąc do wykonania głównego celu (jakim jest zniszczenie sił inwazyjnych) dokonuje zwrotu. Zespół ABDA traci kolejny niszczyciel (Jupiter), z kolei niszczyciel Encounter odłącza się w celu ratowania rozbitków z Korteneara, niszczyciele amerykańskie natomiast otrzymują rozkaz odejścia (cały zapas torped na ich pokładach został wyczerpany).
Krążownik Marblehead mija Houston, dobrze widoczna uszkodzona rufowa wieża krążownika ciężkiego, 6 luty 1942
Na placu boju zostają jedynie 4 krążowniki. Dokonują one kolejnego zwrotu, tym razem w stronę przeciwnika. Japończycy wystrzeliwują torpedy, niestety trafiają one holenderskie krążowniki Java i De Ruyter, okręty te toną. Przed ich zatonięciem pozostałe krążowniki (Houston i australijski Perth) otrzymują rozkaz żeby się wycofać. Krążowniki przechodzą do Tanjong Priok, tam próbują pobrać amunicję i paliwo. Okazuje się to niemożliwe. Zapasów tam nie ma. Jednostki otrzymują rozkaz przejścia do Tjilatjap przez Cieśninę Sunda.
Krążownik Houston w Darwin 15 luty 1942
Niestety złe rozpoznanie daje znać o sobie. Japońskie okręty miały znajdować się nawet 80 km od cieśniny jednak krótko po wyjściu z portu Perth napotyka japoński niszczyciel. Okazuje się, że poza nim przeciwnik ma w tym rejonie inne niszczyciele oraz krążowniki ciężkie Mikuma i Mogami. O godzinie 00: 25 1 marca tonie trafiony torpedami i pociskami artyleryjskimi Perth. Houston walczy. Brakuje pocisków w przednich wieżach. Załoga przenosi amunicję z uszkodzonej rufowej wieży. Krótko po północy okręt otrzymuje trafienie torpedą. Krążownik broni się. Trafia kolejno trzy niszczyciele i trałowiec. Niestety los okrętu jest przesądzony. W Houston trafiają trzy kolejne torpedy. Okręt zatrzymuje się, zbliżają się do niego japońskie niszczyciele, które ostrzeliwują z bezpośredniej odległości nadbudówki i ratujących się marynarzy. Krążownik kładzie się na burtę i tonie. Z ponad 1000 marynarzy ratuje się 368. Trafiają oni do japońskich obozów. Historia ostatniej walki krążownika została opowiedziana dopiero po uwolnieniu marynarzy z japońskich obozów jenieckich.
Obraz Josepha Fleischmana „Zatonięcie USS Houston (CA-30) podczas bitwy w cieśninie Sunda” 1950
Krążownik za służbę wojenną otrzymał dwie gwiazdy bojowe.
Bibliografia:
Norman Friedman, US Cruisers an illustrated design history, Naval Institute Press , 1984
Zbigniew Flisowski, Burza nad Pacyfikiem, Wydawnictwo Poznańskie, 1989
Komentarze
Ten wpis nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy i dodaj swój komentarz!