HMS "Tiger"- Najwspanialszy z kotów
Z początkiem drugiej dekady XX wieku rywalizacja brytyjsko- niemiecka weszła w swą decydującą fazę.
Sprzeczne interesy, rywalizacja handlowa, wyścig zbrojeń doprowadził do uformowania się dwóch wrogich sojuszy.
Z jednej strony Wielka Brytania związała się sojuszem z Francją- była to Entente Cordiale, do którego następnie dołączyła również Rosja (Trójporozumienie). Z drugiej strony Niemcy związane były silnym sojuszem z Austro-Węgrami oraz Włochami (Trójprzymierze).
Sytuacja międzynarodowa była coraz bardziej napięta.
W 1911 roku wybuchł drugi kryzys marokański. Konflikt niemiecko-francuski w Maroku niemal doprowadził do wybuchu wojny. Zakończony został przyznaniem protektoratu nad Marokiem Francji, za co Niemcy uzyskały rekompensaty kolonialne w Kongu Francuskim.
Sukces Francji wynikał z silnego poparcia jakiego udzieliła jej Wielka Brytania.
W 1912 roku do Berlina przybył brytyjski minister wojny- lord Haldane. Była to ostatnia jak się okazało, próba rokowań w spornych kwestiach.
Strona niemiecka proponowała rozciągnięcie 3 letniego planu rozbudowy floty na 7 lat. W zamian oczekując klauzuli neutralności jeśli Rzesza znajdzie się w stanie wojny z Francją. Negocjacje spełzły na niczym. Niemcy dążyły do rozbicia Entene Cordiale, Brytyjczykom chodziło o powstrzymanie niemieckich zbrojeń morskich.
Tymczasem w 1911 doszło do zmian personalnych w dowództwie Royal Navy.
Adm. John Fisher ustąpił ze stanowiska Pierwszego Lorda Morskiego (dowódcy floty). Jednocześnie Pierwszym Lordem Admiralicji (cywilnym zwierzchnikiem-ministrem marynarki wojennej) został Winston Churchill.
Pomimo emerytury Fisher został doradcą nowego ministra, przekonując go do idei budowy krążowników liniowych.
Podczas gdy trwała budowa trzech okrętów typy Lion, podjęto decyzję o budowie kolejnego.
Nowy okręt któremu nadano nazwę HMS "Tiger" był pojedynczą jednostką własnego typu. Oparty konstrukcyjnie na typie Lion, stanowił jego rozwinięcie niemal w każdym aspekcie. Churchill zażądał szczególnie zwiększonej mocy silników a co za tym idzie poprawionej prędkości jednostki.
W założeniach projektowych jak i charakterystyce widoczne są podobieństwa do zamówienia jakie Vickers realizował w tym samym czasie dla floty japońskiej, a co stało się ostatecznie pierwszym krążownikiem liniowym Nippon Kaigun "Kongo".
W stosunku do typu Lion wzrost masy wyniósł 3500 ton.
Stępkę pod HMS "Tiger" położono 20.06.1912 roku w stoczni J.Brown & Co.
Wodowanie nastąpiło 15.12.1913 roku, wejście do służby 3.10.1914 roku.
Długość kadłuba wynosiła 214,72m
Szerokość 27,6 m
Zanurzenie 8,68 m
Wyporność konstrukcyjna: 28 430 t
pełna: 33 260 t
Prędkość- 29 w.
Cztery śruby napędzane były przez 4 turbiny akcyjne Brown Curtis, te zaś przez 39 kotłów typu Babcock and Wilcox o łącznej mocy 108 000 KM.
Zasięg wynosił 5200 Mm przy prędkości 12 w, 2800 Mm przy 25 w.
Na postawie doświadczeń z typu Lion dno podwójne wykorzystano do magazynowania paliwa płynnego, co zwiększyło pojemność zbiorników. To rozwiązanie zastosowano następnie w pancernikach typu Queen Elizabeth.
Artyleria główna składała się z 4 podwójnych wież kal. 343 mm, jednak zastosowano lepszy układ- przesuwając wieżę ze śródokręcia i grupując trzy kominy razem. Wieża "Q" uzyskała dzięki temu 300-stopniowy sektor ostrzału. Rozwiązanie to pozwoliło też pokonać problem z zadymianiem, który był problemem na wcześniejszych okrętach. Zwiększono kaliber artylerii pomocniczej- do dział 152 mm (12 dział pojedynczych umieszczonych na dwóch pokładach w kazamatach).
HMS "Tiger" był pierwszym okrętem liniowym z systemem opartym o centralny przyrząd artyleryjski jako część oryginalnego projektu okrętu.
Uzbrojenie uzupełniały 2 działa działa przeciwlotnicze Mk I kal. 76 m, oraz 4 podwodne wyrzutnie torped kal. 533 mm (po dwie na każdej burcie).
Grubość pasa pancernego na śródokręciu wynosiła 230 mm. Pancerz burtowy chronił kadłub na długości 196 metrów (prawie cała długość jednostki). Grodzie chronił pancerz 100 mm. Barbety oraz wieże osłonięte były 230 mm pancerzem i 115 mm na dachach, górny pokład miał 38 mm pancerza, dolny od 25 mm do 76 mm nad sterami. Dawało to bardzo solidną konstrukcję pancerza, najlepszą ze wszystkich krążowników liniowych Royal Navy (te zbudowane później- typ Renown i typ Admiral będą realizowane już wg odmiennej koncepcji operacyjnej, i otrzymają znacznie słabszy pancerz).
Jeśli więc okręty typu Lion prasa brytyjska ochrzciła mianem "Splendid Cats" to HMS "Tiger" był bez wątpienia Najwspanialszym z "kotów".
Powstał okręt o dobrych właściwościach morskich, solidnym opancerzeniu, dobrym uzbrojeniu a wg wielu naocznych świadków o wyjątkowo pięknej, zrównoważonej i eleganckiej sylwetce.
Początek służby "Tigera" nie był jednak obiecujący.
Okręt został przyjęty do służby w październiku 1914 roku, już po wybuchu Wielkiej Wojny. Został od razu włączony w skład 1 Eskadry Krążowników Liniowych pod dowództwem wiceadmirała Beatty'ego.
Już 24.01.1915 wziął udział w Bitwie pod Dogger Bank.
Okręt prowadzony przez świeżą, nie ostrzelaną załogę wypadł słabo w tym starciu, zaliczając mało trafień (zaledwie dwa) a sam otrzymując sześć, co wyłączyło jedną z wież z walki.
Następnie wziął udział w największym boju tej wojny- Bitwie Jutlandzkiej- 31.05-1.06.1916 roku.
Ponownie w składzie eskadry Beatty'ego szedł jako czwarty w szyku za "Lion" (okręt flagowy), "Princess Royal", "Queen Mary".
Podczas tzw. "Marszu na południe" znajdując się bezpośrednio za "Queen Mary" był świadkiem zagłady okrętu w wyniku potężnej eksplozji, zmuszony do wykonania silnego zwrotu w celu ominięcia tonącego wraku (znajdował się ok 460 m od "Queen Mary").
"Tiger" znalazł się pod celnym ogniem niemieckiego "Moltke" (zanotowano 17 trafień), co uszkodziło czasowo wieże "Q" i "X" na jego pokładzie. Dużo bardziej problematyczne okazało się uszkodzenie dalocelownika.
Pomimo uszkodzeń zachował sprawność bojową.
Po utracie w ciągu 50 minut 2 okrętów ("Indefatigable" i "Queen Mary") zespół Beatty'ego stracił przewagę liczebną nad siłami Hippera (z 6 do 4 okrętów wobec 5 krążowników liniowych Hippera), zagrożony teraz przez nadciągające siły główne Hochseeflotte, nakazał odejście na północ w stronę własnych sił głównych.
Krążowniki liniowe wykonały następnie zwrot pod osłoną pancerników Jellicoe. W głównej fazie starcia nie powiodła się próba Grand Fleet osaczenia przeciwnika.
Podczas batalii "Tiger" otrzymał łącznie 18 trafień.
Straty wyniosły 24 poległych marynarzy i 46 rannych.
Bilans artyleryjski należy uznać z rozczarowujący- spośród 303 oddanych strzałów, zanotowano 2 trafienia. Uszkodzenia wież, i przyrządów celowniczych przesądziły o niewielkiej skuteczności bojowej jednostki.
HMS "Tiger" przeszedł pobitewne naprawy w stoczni w Rosyth, i pełnił następnie zastępczo funkcję jednostki flagowej Eskadry Krążowników Liniowych w miejsce remontowanego HMS "Lion".
Przez resztę wojny okręt brał udział w patrolach bojowych, ale nie wziął już udziału w bezpośrednim starciu z przeciwnikiem.
"Tiger" był świadkiem poddania się Hochseeflotte 21.11.1918.
Dwie wrogie floty stanęły, po raz pierwszy i jedyny, naprzeciw siebie w pełnych składach.
Po zakończeniu I Wojny Światowej, "Tiger" pozostał w składzie Royal Navy, nie objęty redukcjami. W latach 20-tych okręt pełnił rotacyjnie służbę w Eskadrze Krążowników Liniowych obok "Hood'a", "Repulse" i "Renown".
Postanowienia Traktatu londyńskiego (1930), spowodowały konieczność wycofania jednego z krążowników liniowych, i pomimo dobrego ogólnego stanu technicznego wybór padł na "Tigera". Wg wielu źródeł, była to silna karta przetargowa podczas negocjacji rozbrojeniowych, jako że Royal Navy niechętnie pozbywała się okrętu.
Został wycofany ze służby w 1931 roku i sprzedany na złom w 1932.
HMS "Tiger" pomimo słabych osiągnięć bojowych podczas I Wojny Światowej (wynikających ze zbyt szybkiego wprowadzenia do aktywnej służby na początku konfliktu, oraz obezwładniających jego potencjał ofensywny uszkodzeń w toku Bitwy Jutlandzkiej), był szczytowym projektem krążownika liniowego Royal Navy.
Wysoka dzielność morska, dobry układ artylerii głównej, wyjątkowo silna artyleria dodatkowa jak na standardy Royal Navy, oraz dobry układ opancerzenia charakteryzowały tą jednostkę.
Z perspektywy czasu można wyciągnąć wniosek że złomowanie było decyzją przedwczesną. Japonia która posiadała jednostki o zbliżonym potencjale- krążowniki liniowe typu Kongo, podchodziła do eksploatacji tych okrętów dużo bardziej elastycznie.
W latach obowiązywania traktatów rozbrojeniowych zmniejszając ich potencjał- zamieniając na okręty szkolne i treningowe, by w latach 30-tych przeprowadzić ich gruntowną modernizację i przeklasyfikować na szybkie pancerniki.
"Kongō", "Hiei", "Kirishima", "Haruna" wzięły aktywny udział w II Wojnie Światowej i sprawdziły się bojowo.
Royal Navy natomiast w połowie lat 30-tych podjęła się budowy nowej klasy pancerników "traktatowych"- był to typ King George V. Pięć jednostek tej klasy, pomimo ograniczonego potencjału (działa główne kal. 356 mm) na ogół sprawdziły się podczas II Wojny Światowej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Richard Haldane. Minister wojny w latach 1905-1912, podczas wizyty w Berlinie w 1912.
Rozmowy "ostatniej szansy" nie przyniosły rozstrzygnięć z powodu odmiennych celów obydwu stron.
Pierwszy Lord Admiralicji Winston Churchill (po lewej) i jego doradca, były Pierwszy Lord Morski John Fisher (z prawej)
HMS "Lion" okręt wiodący typu Lion.
Wiele rozwiązań konstrukcyjnych oparto o doświadczenia z poprzedzającego typu krążownika liniowego.
"Kongo"- pierwszy krążownik liniowy w Cesarskiej Marynarce Wojennej.
Zbudowany przez Vickersa, był wiodącym okrętem typu Kongo.
Pozostałe trzy jednostki "Hiei", "Kirishima" i "Haruna" zostały zbudowane już w japońskich stoczniach.
Prace stoczniowe na HMS "Tiger" w John Brown and Company w Clydebank.
Schemat pancerza HMS "Tiger"
Sylwetka HMS "Tiger" w chwili przyjęcia do służby.
SMS "Moltke" krążownik liniowy typu Moltke.
Okręt okazał się groźnym przeciwnikiem "Tigera" w czasie Bitwy Jutlandzkiej.
Wykaz otrzymanych uszkodzeń podczas Bitwy Jutlandzkiej.
Uszkodzenia na pokładzie HMS "Tiger" po Bitwie Jutlandzkiej
Dach wieży "Q" przebity pociskiem w Bitwie Jutlandzkiej.
Ranni marynarze z HMS "Tiger". Załogi okrętów doznawały często straszliwych poparzeń w wyniku pożarów i eksplozji.
Jeszcze podczas trwania I Wojny Światowej HMS "Tiger" został wyposażony w pierwszą katapultę lotniczą.
Sylwetka krążownika liniowego po powojennej przebudowie. Widoczne przesunięcie konstrukcji masztu.
Królowa Afganistanu Soraya zwiedzająca HMS "Tiger". 1928 r.
HMS "Tiger". 1928 r.
Model HMS "Tiger"
Bibliografia;
Rober K. Massie. Dreadnought
Leonard R. Heinz, Vincent P. O'Hara, Clash of Fleets: Naval Battles of the Great War, 1914–18
Robert Gardiner, Conway's All the World's Fighting Ships, 1906-1921
Wrigley Wilson Herbert, Pancerniki w akcji
(Praca zbiorowa) Z dziejów wojen morskich (Studia i Szkice)
Janusz Pajewski, Historia Powszechna 1871-1918
Zdjęcia;
https://www.the-blueprints.com
Model;
http://www.modelshipmaster.com
Zapraszam na fanpage Szparagusa https://www.facebook.com/szparagus1
Komentarze
Ten wpis nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy i dodaj swój komentarz!