Malta – niezatapialny lotniskowiec aliantów

Malta, a właściwie archipelag maltański to trzy wyspy położone na południe od Sycylii na morzy Śródziemnym. Nazwy tych wysp: Gozo, Comino, no i oczywiście sama Malta ze stolicą w Valletta. O jej znaczeniu strategicznym z racji położenia nie trzeba chyba wspominać. Posiadać wyspy w kontroli to znaczy władać szlakami na linii Europa – Afryka

1. Wielkie Oblężenie Malty

Same wyspy kilkukrotnie na przestrzeni wieków przechodziły pod różne panowania. Władali nią Fenicjanie, Kartagińczycy, Rzymianie Wandalowie czy Normanowie. Dopiero XVI wiek to okres początkowo spokoju na wyspie.

herb zakonu Joannitów

W roku 1530 cesarz Karol V Habsburg ofiarował wyspę w lenno zakonowi Joannitów, którzy musieli opuścić swoje posiadłości na Rodos po tym jak zostali zaatakowani przez Imperium Osmańskie w 1523 roku. Do lenna dołączono też miasto Trypolis. Rycerze jako stolicę wybrali początkowo miasto Birgu. Na wyspie poczęto wznosić i odbudowywać system fortyfikacji. To właśnie wtedy powstał np. Fort Saint Angelo, który zbudowano na miejscu starej warowni Castlum Maris. Joannici wiedzieli doskonale, że wcześniej czy później ich niedawni wrogowie uderzą ponownie. Po utracie Trypolisu w 1551 roku, wojska Osmańskie uderzyły na Maltę i mimo ogromnej przewagi udało im się zająć tylko wyspę Gozo, gdzie kogo nie zabili, to wzięli w niewole. Wyspa ta na ponad wiek, z małymi wyjątkami, była opustoszała. Ale główna wyspa Malta została we władaniu zakonu. Po tym starciu rycerze jeszcze bardziej wzięli się za umacnianie głównego miasta.

fort Saint Angelo powstał w miejscu starej warowni Castrum Maris

W 1565 roku Sulejman Wspaniały wysłał ogromna flotę inwazyjną razem z 40 tyś. żołnierzy w celu zajęcia wyspy. Dowodzący obroną wielki mistrz zakonu Jean Parisot de La Vallete prosił o pomoc, która jednak nie nadchodziła. Wyspa przez kilka miesięcy broniła się samotnie. Wojska, którymi dowodził de Valette, były kilkukrotnie słabsze liczebnie, ale tu miał szczęście. W dowództwie Osmańskim trwały wieczne kłótnie które powodowały że napór atakujących był bardzo nieskuteczny. Ataki niebyły wcale skoordynowane i ponoszono coraz większe straty. W międzyczasie 7.09 stał się cud. Do wyspy dopłynęła odsiecz dowodzona przez wicekróla Sycylii. Widok tej odsieczy i dalsze porażki sprawiły, że po dalszych dwóch tygodniach Turcy zabrali oblężenie i wrócili w niesławie do Konstantynopola. Sulejman był wściekły - przez prawie pięć miesięcy walk nic nie osiągnięto, a straty jego wojsk sięgnęły blisko połowy stanu początkowego. Wyspa też bardzo ucierpiała, a umocnienia trzeba było w niektórych przypadkach stawiać od początku. Na szczęście dla zakonu śmierć Sulejmana w rok po klęsce ochroniła wyspę. Sam Zakon przetrwał na Malcie do 1798 roku, gdy to Malta została na krótko zajęta przez Napoleona

2. Brytyjczycy przejmują wyspę

Po tym jak w 1800 roku Brytyjczycy wsparli buntowników na Malcie - wypędzono z niej Francuzów. W 1815 roku oficjalnie cały archipelag stał się kolonią Brytyjską, co było potwierdzone podczas kongresu Wiedeńskiego. Stopniowy rozwój technologii wojennej powoduje też dalszą rozbudowę fortów artyleryjskich na wyspie. W tym czasie La Valletta staje się główną bazą na wyspie (na cześć sławnego obrońcy). Rozbudowano port tak by pomieścić coraz nowsze jednostki. Od roku 1850 wyspa przeżywa prawdziwy rozkwit gospodarczy znajdując się na ważnym szlaku tranzytowym. W czasie I wojny światowej wyspy stają się „pielęgniarką” aliantów, gdyż tam przenoszono rannych z bliskiego wschodu na leczenie. Znaczenie bazy wzrasta wraz że znaczeniem lotnictwa. Kolejne modernizacje baz i portów mają pozwolić na pomieszczenie między innymi wielkich okrętów jak krążowniki liniowe. Właśnie na Malcie stał zespół który przez opieszałość dowódcy nie zdążył przechwycić SMS Goeben i SMS Breslau. Na Malcie stała wtedy eskadra złożona z trzech krążowników liniowych, czterech krążowników pancernych oraz czterech lekkich. Błędy admirała Ernesta Troubridga oraz, jak by nie patrzeć szczęście, spowodowały że dwa niemieckie okręty uciekły, co spowodowało w późniejszym okresie sporo problemów, przede wszystkim Rosjanom na Morzu Czarnym. Sam nieszczęsny kontradmirał przypłacił swoje błędy sądem w późniejszym czasie, ale to historia na oddzielny artykuł. Wkrótce na wyspę zawitało jak wspomniałem lotnictwo, pierwszym lotniskiem cywilnym było wybudowane na początku lat 20 XXw. Ta'Qali. Wyspa dalej, mimo działań wojennych, rozwija się. Brytyjczycy używają jej jako tranzytu do Egiptu. Posiadając też piękne zbiory architektury staję się znanym punktem turystycznym w Europie czemu sprzyja rozwój lotnictwa cywilnego.

3. w przededniu II wielkie oblężenie Malty

Mimo dużego znaczenia strategicznego Malta nie była jakoś silnie obsadzona wojskiem pod koniec lat 30 XX w. Owszem RAF posiadał kilka baz, ale sama obsada nie była ani liczna, ani dobrze wyposażona. Dopiero pod koniec 1938 roku pojawiły się na wyspie nowoczesne działa Boforsa kal. 40mm oraz maszyny Gloster Gladiator.

Komentarze

• ZygZag

  Mogłeś jeszcze wspomnieć o polskich okrętach podwodnych - Sokole i Dziku. Szczególnie ten pierwszy bazował na Malcie przez większość okresu, który obejmujesz. Pozdrawiam Zyg