Niszczyciele typu Hatsuharu
Nenohi i Hatsuharu po wejściu do służby
22 kwietnia 1930 roku doszło do podpisania traktatu londyńskiego. Wprowadzał on limity na zbrojenia morskie państw takich jak USA, Francja, Włochy, Japonia i Wielka Brytania. Przedłużał on postanowienia traktatu waszyngtońskiego dotyczące ograniczeń budowy okrętów i je rozszerzał. Poza ograniczeniami dotyczącymi budowy pancerników i krążowników dotyczył on również mniejszych jednostek takich jak okręty podwodne i niszczyciele. 16% niszczycieli mogło wypierać maksymalnie 1850t. a pozostałe były ograniczone limitem 1500t. Efektem tych postanowień we flotach mocarstw były niszczyciele typów Farragut (USA), typ G (Wielka Brytania) czy Hatsuharu (Japonia).
Jednostka typu Fubuki
Japonia posiadając już wielkie niszczyciele typu Fubuki, postanowiła zaprojektować mniejszy typ okrętu, bardziej ekonomiczny i spełniajęcy wymagania traktatowe. Postanowiono, że nowy niszczyciel, pomimo zmniejszonej wyporności, będzie posiadał prawie takie same możliwości bojowe jak poprzednicy, typy Fubuki i Akatsuki, . Przeznaczeniem projektowanych okrętów miało być współdziałanie z głównymi siłami floty, oraz przeprowadzanie dziennych i nocnych ataków torpedowych na okręty wroga (już w tym momencie doktryna Japonii przewidywała, że będą to okręty Stanów Zjednoczonych). Okręty tego typu miały posiadać uzbrojenie na podobnym poziomie co na typie Fubuki. Różnica miała polegać na zabudowaniu dział uniwersalnych. Działa 127mm w nowych wieżach miały posiadać możliwość prowadzenia ognia zarówno do celów lądowo – morskich jak i powietrznych. W przypadku tych drugich potrzebne były mechanizmy do szybszego obrotu wież i podniesienia dział. Na wyrzutniach torped planowano zabudować osłony przeciw-odłamkowe, chroniące obsługę również przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi.
Nenohi przed przebudową
Stanowiska dowodzenia miały być zamknięte. Okręty miały być wyposażone w nowocześniejsze urządzenia kierowania ogniem. Problem jednak polegał na tym, że wszystko to miało być zabudowane na jednostce o około 200t. lżejszej niż poprzednie typy niszczycieli. Postanowiono o wykorzystaniu spawania, oraz wprowadzeniu wysoko-wytrzymałej stali w celu uzyskania oszczędności w wyporności. Projekt przewidywał skrócenie kadłuba i zmniejszenie zanurzenia. Dzięki temu zmniejszeniu miał ulec opór hydrodynamiczny i okręty miały być szybsze. Elementy konstrukcyjne były mniej masywne niż na poprzednich jednostkach, ale umieszczone gęściej powodowały że sztywność kadłuba była taka jak na typie Fubuki, poszycie okrętów również było cieńsze. Mimo drobiazgowego projektowania jednostki i tak przekroczyły zakładaną wyporność traktatową 1500t. W rzeczywistości wypierały1530t. (mimo że oficjalna wyporność wynosiła 1400t.)
Kadłuby jednostek były o 10m krótsze od poprzedników, mimo to powtarzały ogólny schemat budowy niszczycieli typu Fubuki. Dziób okrętów został ukształtowany tak, aby zmniejszyć problem zalewania dziobu przez wodę i rozbryzgi fal przy większych prędkościach. Po raz pierwszy na niszczycielach japońskich działa na dziobie zabudowano w superpozycji. Obszerny mostek za nimi miał zabudowane systemy kierowania ogniem takie jak: celownik torpedowy, celownik artyleryjski, wieża kierowania ogniem i dalmierz. Urządzenia te były chronione 10mm blachą. Okręty posiadały trzy kotłownie. Dym z dwóch pierwszych odprowadzany był do przedniego komina, natomiast z trzeciej do drugiego, mniejszego. Projekt przewidywał odchylenie obydwu kominów w kierunku rufy. Miało to na celu ograniczenie zadymienia mostka. Pomiędzy kominami znajdowała się potrójna wyrzutnia torped kalibru 610mm (tzw "długich lanc"), obok drugiego komina znajdowały się urządzenia załadowcze dla torped zapasowych, aby zachować stateczność boczną okrętu komin przesunięto względem osi symetrii. Za drugim kominem znajdowała się druga potrójna wyrzutnia torped, w superpozycji nad nią znajdowała się trzecia. Była ona zabudowana na nadbudówce wraz z systemem załadowczym i dalmierzem. System załadowczy drugiej wyrzutni ponownie był przesunięty względem osi symetrii okrętu (podobnie jak trzecia wyrzutnia która stała obok systemu załadowczego drugiej). W celu ułatwienia przeładowania systemy załadowcze były ustawione skośnie do osi okrętu. Na rufie umieszczona była wieża z dwoma działami 127mm.
Hatsuharu po wejściu do służby
DANE TAKTYCZNO – TECHNICZNE:
Wyporność standardowa: 1530t.
Wymiary:
- długość: 109,5m,
- szerokość: 10m,
- zanurzenie: 3,03m,
Prędkość maksymalna: 36,5w. (na próbach ponad 37w.),
Moc maszynowni: 42000KM,
Zasięg: 6000 (4000)Mm przy 15 (14)w. w zależności od źródła,
Uzbrojenie: 2 x 2 x 127mm, 1 x 1 x 127, 2 x 1 x 40mm, wyrzutnie torped: 3 x 3 x 610mm, 1 zrzutnia bomb głębinowych,
Załoga: 212.
NAPĘD
Moc napędu Hatsuharu wynosiła 42000KM. Maszyny były znacznie lżejsze niż w przypadku niszczycieli typu Fubuki. Maszynownia na typie Hatsuharu ważyła 106t. Okręt posiadał trzy kotłownie, oraz dwa zestawy turbin. Każdy zestaw posiadał po trzy turbiny: po jednej turbinie niskiego i wysokiego ciśnienia oraz turbiny marszowej. Były one połączone z wałem za pomocą przekładni redukcyjnej. Niszczyciel ten posiadał dwie śruby o średnicy 3,05m. Wyposażono go w generator prądotwórczy o mocy 100kW, oraz dwa agregaty po 40kW. Przy początkowej konfiguracji posiadał on 6000Mm przy 15w. (lub 4000Mm zasięgu przy 14w. w zależności od źródła), prędkość maksymalna wynosiła ponad 37w. na próbach.
Hatsushimo
UZBROJENIE
Działa kalibru 127mm
Działa te były używane na większości niszczycieli budowanych po 1926. Zabudowywano je w pojedynczych i podwójnych wieżach. Były to pierwsze w Japonii wieże odporne na warunki pogodowe montowane na niszczycielach. W przypadku Hatsuharu wieże zostały przeprojektowane, aby można było prowadzić z nich ogień przeciwlotniczy (zwiększono kąt podniesienia dział do 75º, zwiększono prędkość obrotową i prędkość podniesienia dział). Problemem w tej konstrukcji było ładowanie, które następowało od -5º do 10º kąta podniesienia. Po każdym wystrzale (w szczególności dotyczyło to prowadzenia ognia przeciwlotniczego) trzeba było opuścić działo, załadować i ponownie podnieść. Stąd między innymi niska prędkość prowadzenia ognia (od 5 do 10 strzałów na minutę). Pociski ważyły do 23kg, prędkość początkowa wynosiła 915m/s. Żywotność lufy do 700 strzałów. Jednostka ognia na Hatsuharu wynosiła około 150 sztuk amunicji na działo. Zasięg strzału to 18380m przy 45º, z kolei pułap prowadzenia ognia przeciwlotniczego wynosił 12200m przy 75º. Wieże ważyły odpowiednio 18,4t. pojedyncza i 32t. podwójna. Prędkość obrotu wieży wynosiła 6º ma sekundę, natomiast prędkość podniesienia dział to 6-12º (w niektórych źródłach jest informacja nawet o 27º w podwójnej wieży).
Ariake
Wyrzutnie torped 610mm
Okręty zostały uzbrojone w torpedy o kalibrze 610mm Type 93. Zaprojektowano je w 1933, miały masę 2700kg i mierzyły 9m, głowica zawierała 490kg materiału wybuchowego. Torpeda miała następujące zasięgi: 20000m przy 48-50 węzłach, 32000m przy 40-42 węzłach i 40000m przy 36-38 węzłach. Za paliwo używana była nafta, która była spalana z czystym tlenem, dzięki temu ślad torowy był niewidoczny na powierzchni wody. Były one odpalane z potrójnych wyrzutni torped. Na wyrzutniach jak i nad magazynami torped zamontowano osłony przeciw-odłamkowe, które chroniły załogę również przed warunkami atmosferycznymi. Początkowo były one z duraluminium (w celu obniżenia masy), jednak duraluminium korodowało w warunkach morskich. Później osłony budowano już ze stali ze specjalnego stopu, miały one grubość 3mm. Potrójna wyrzutnia Typ 90 model 2 ważyła 14,4t. bez torped. Tego typu wyrzutnia wyposażona w napęd elektrohydrauliczny mogła się obracać o 360º w ciągu 25 sekund, w przypadku zapasowego, ręcznego obrotu czas ten wydłużał się do 2 minut. Okręty typu Hatsuharu były wyposażone dodatkowo w system załadowczy, który pozwalał każdą rurę torpedową załadować zapasową torpedą w ciągu 23 sekund. Na przeładowanie trzyrurowej wyrzutni potrzebne było tylko nieco ponad minutę.
Moment wystrzelenia torpedy 610mm
Już podczas wojny jednostki zostały przezbrojone. W latach 1942/43 zdjęto pojedynczą wieżę z działem kalibru 127mm. Na okrętach zamontowano dodatkową artylerię przeciwlotniczą, na początku było to 13 działek 25mm, stopniowo ich liczbę zwiększano aż do 21 (odbywało się to podczas kolejnych remontów).
Zwalczanie okrętów podwodnych
Okręty typu Hatsuharu były wyposażone w zrzutnię bomb głębinowych na rufie. Na początku na pokładzie było tylko 18 ładunków, podczas wojny zwiększono ich liczbę do 36. Sonar został zamontowany na jednostkach prawdopodobnie dopiero w trakcie wojny.
Budowa jednostek typu Hatsuharu
MODYFIKACJE
W maju 1931 rozpoczęto budowę okrętów typu Hatsuharu. Dwie pierwsze jednostki (Hatsuharu i Nenohi) zostały dokończone w 1933. Już podczas prób, okazało się, że jednostki mają słabą stateczność z powodu małej wysokości meta-centrycznej (im mniejsza wysokość meta-centryczna tym większy problem z przechyłem jednostki, przy mniejszych siłach oddziałujących na nią – wiatr i fala), było to spowodowane ciężarem głównego uzbrojenia jednostek oraz nadbudówek. W celu poprawy stateczności, zamontowano po obu burtach 30cm wybrzuszenia. Pierwsze jednostki zostały zmodyfikowane po zakończeniu budowy, dwie następne w jej trakcie, w przypadku ostatnich szerokość zwiększono nawet o metr. Ciężar tej modyfikacji wynosił około 30 ton.
Incydent Tomozuru
12 marca 1934 podczas burzy doszło do wywrócenia się torpedowca Tomozuru. Podczas nocnych ćwiczeń stracono kontakt z jednostką, gdy nastał dzień znalazł go samolot poszukujący. Przewrócony okręt utrzymywał się na powierzchni. Przyholowano go do Sasebo, gdzie go wyremontowano. Podczas tego incydentu zginęło 100 członków załogi. Po śledztwie okazało się, że jednostki były źle zaprojektowane. W celu dotrzymania ograniczeń traktatowych obniżono wyporność okrętu, jednakże uzbrojenie miało tę samą masę co na większych jednostkach. Powodowało to że wysokość metacentryczna była zbyt mała, punkt ciężkości okrętów był położony zbyt wysoko i jednostki były niestabilne. Już podczas prób wykazywały się one słabą dzielnością morską, a podczas ćwiczeń zbiorniki paliwa były prawie puste (gdyby były pełne balastowałyby okręt i możliwe, że okręt by się nie przewrócił).
Chidori, bliźniak torpedowca Tomozuru
Po tym wydarzeniu japońska marynarka wojenna sprawdziła ponownie stateczność jednostek typu Hatsuharu. Podjęto decyzję o ich modyfikacji. Okręt zupełnie zmienił wygląd. Usunięto nadbudówkę na rufie, podobnie jak podwyższoną wyrzutnię torped. W ich miejsce przeniesiono pojedynczą wieżę z dziobu. Została ona zamocowana tyłem do wieży dwu działowej na rufie. Magazyn amunicji pojedynczej wieży na dziobie został przebudowany na zbiornik paliwa. Zrezygnowano z osłon przeciw-odłamkowych na mostku. Skróceniu uległy maszty i kominy. Pomieszczenia kompasu przeniesiono o jeden pokład niżej. Wyrzutnia torpedowa z przodu została obniżona, obniżono również platformy z reflektorami i uzbrojeniem przeciwlotniczym. Zamontowane wybrzuszenia usunięto. Na dnie okrętu dodano 70 - 80t. balastu, pogrubiono poszycie na dole kadłuba. Wprowadzono również na pokład okrętu system uzupełniania pustych zbiorników wodą morską (olej unosił się na powierzchni a woda opadała na dno). Następną modyfikację okręty przeszły w 1935. W tymże roku dwa niszczyciele typu Fubuki zostały uszkodzone podczas sztormu. Na okrętach typu Hatsuharu wzmocniono kadłuby, ponownie wzrosła ich wyporność a jednocześnie spadła prędkość.
Wakaba po przebudowie
DANE TAKTYCZNO – TECHNICZNE PO PRZEBUDOWIE:
Wyporność standardowa: 1715t.
Wymiary:
- długość: 109,5m,
- szerokość: 10m,
- zanurzenie: 3,38m,
Prędkość maksymalna: 33,3w.,
Moc maszynowni: 42000KM,
Uzbrojenie: 2 x 2 x 127mm, 1 x 1 x 127, 2 x 1 x 40mm, wyrzutnie torped: 2 x 3 x 610mm, 1 zrzutnia bomb głębinowych,
Załoga: ponad 200 osób.
HISTORIA OPERACYJNA HATSUHARU
Okręt po wejściu do służby przeszedł kilka ważnych dla jego żywotności modyfikacji, związanych z polepszeniem stateczności i wzmocnieniem kadłuba. Podczas ataku na Pearl Harbor okręt pozostał na wodach macierzystych i prowadził patrole przeciw-podwodne. Na początku 1942 uczestniczył w operacjach przeciw Holenderskim Indiom Wschodnim. Wspierał między innymi desant pod Kendari i Sulawesi na wyspie Celebes. Podczas kolizji z krążownikiem Nagara został uszkodzony. Po naprawie uszkodzeń eskortował jednostki japońskie w rejon rafinerii Tarakan, Balikpapan i Makassar. W końcu marca wraz z innymi jednostkami swojego zespołu przeszedł do Sasebo w celu dokonania przeglądu i napraw. Po dokonaniu tych czynności okręt przeniesiono na północ, dla wsparcia sił admirała Boshiro Hosogayi w kampanii Aleuckiej. Patrolował on wody wokół wysp Kiska i Attu. Podczas misji patrolowych wykonywał dodatkowe zadania, między innymi dostarczając posiłki i zaopatrzenie garnizonom na wyspach Attu i Kiska. Podczas jednego z takich patroli, niedaleko wyspy Kiska, okręt podczas bombardowania przez amerykańskie samoloty otrzymał trafienie w rufę. Uszkodzone zostały stery. Podczas tego samego ataku został zatopiony inny japoński niszczyciel Oboro. Uszkodzony Hatsuharu przedostał się do japońskiej bazy na Kurylach w Paramushiro.
Hatsuharu
Okręt podczas remontu otrzymał działka przeciwlotnicze kalibru 25mm i radar Typ22. W październiku eskortował lotniskowce Ryuho i Chitose, później uczestniczył w eskorcie lotniskowca Hiyo, a następnie lotniskowców Unyo i Zuiho. Okręt kontynuował misje eskortowe aż do końca lutego. Podczas remontów zamontowano na nim kolejne działka 25mm. W lipcu dokonał dwóch transportów w celu wsparcia obrony Iwo – Dzimy. Również w tym czasie dodano na okręcie nowy radar. 24 października 1944 podczas bitwy w zatoce Leyte uczestniczył w akcji ratunkowej, ratując rozbitków z bliźniaczego niszczyciela Wakaba – który zatonął. Później uczestniczył w eskorcie konwojów do Ormoc. W dniu 13 listopada 1944 po powrocie z ostatniej misji do bazy w Manili okręt został zbombardowany. Mimo, że żadna z bomb nie trafiła bezpośrednio w okręt, to bliskie wybuchy spowodowały deformacje kadłuba i jego rozszczelnienie oraz wznieciły pożary. Okręt zatonął. Podczas ataku zginęło lub zostało rannych ponad 70 członków załogi (218 przeżyło bez obrażeń).
Hatsuharu w zatoce Ariake, Japonia
LOS POZOSTAŁYCH JEDNOSTEK
Nenohi - w dniu 4 lipca 1942, podczas kampanii Aleuckiej okręt został storpedowany przez amerykański okręt podwodny Triton. Po trafieniu Nenohi przewrócił się na burtę i zatonął w ciągu 5 minut. Zginęło 188 członków załogi, a 38 zostało uratowanych.
Wakaba - podczas bitwy w zatoce Leyte, 24 października 1944, okręt zatonął po trafieniu bombami przez samoloty z lotniskowca Franklin. Ocalały 152 osoby.
Hatsushimo - 30 lipca 1945 okręt podczas ataku amerykańskich bombowców wszedł na minę i zatonął w zatoce Miyazu.
Ariake - 27 – 28 lipca 1943 niszczyciel transportował żołnierzy wraz z niszczycielem Mikazuki na Tuluvu w archipelagu Nowej Brytanii. Mikazuki utknął na rafie. Ariake po zdjęciu żołnierzy i przetransportowaniu ich na Tuluvu wrócił do uszkodzonej jednostki w celu udzielenia jej pomocy. Doszło do ataku amerykańskich bombowców na te jednostki. Ariake i Mikazuki zostały zatopione.
Yugure - w dniu 19 lipca 1943 okręt transportował wojska japońskie do Kolombangary. Został on zaatakowany przez samoloty amerykańskie z wyspy Guadalcanal i trafiony bombą poszedł na dno, towarzyszący mu niszczyciel niszczyciel Kiyonami zajął się akcją ratunkową. Po chwili również on stał się celem ataku. Trafiony również zatonął. Z załóg tych okrętów nikt nie ocalał. Zginęło 468 członków załóg.
Yugure
PODSUMOWANIE
Jednostki typu Hatsuharu były dużym zaskoczeniem dla innych potęg morskich. Małe, szybkie, bardzo silnie uzbrojone wywarły duże wrażenie na specjalistach z innych marynarek wojennych. Okręty mimo tego na początku nie należały do udanych. Problemy ze statecznością były na tyle duże, że trzeba było je przebudować. Drugim ważnym problemem była słaba artyleria przeciwlotnicza. Mimo, że działa 127mm były uniwersalne to miały stosunkowo niską szybkostrzelność (głównie przez kąty przy których można było je ładować). Początkowo również prędkość obrotowa wież była niewystarczająca w warunkach II wojny światowej. Mimo doposażania okrętów w działka 25mm cały czas obrona przeciwlotnicza była najsłabszym punktem jednostek. W późniejszym okresie wojny nieutracone jednostki otrzymały wyposażaenie radarowe. Najważniejszym argumentem w arsenale jednostek typu Hatsuharu było uzbrojenie torpedowe. Okręt po wejściu do służby otrzymał najnowsze torpedy kalibru 610mm, były one napędzane naftą spalaną w czystym tlenie. Napęd taki nie pozostawiał śladu na powierzchni w postaci rozpuszczonych spalin, drugą sprawą był ogromny zasięg tego uzbrojenia. Jednostki typu Hatsuharu zostały również wyposażone w system przeładowczy torped, który pozwalał oddać dwie pełne salwy torpedowe w krótkim czasie. Wszystkie jednostki typu Hatsuharu zatonęły podczas działań wojennych.
Bibliografia:
Piotr Wiśniewski, Niszczyciele japońskie 1920-1945, Monografie morskie, A.J. Press, Gdynia, 1996
H. Jentschura, D. Jung, P. Mickel, Warships of the Imperial Japanese Navy, 1869 – 1945, Naval Insitute Press, Annapolis, 1986
History of Japanese destroyer, Ships of the world No. 453/1992
https://lex-for-lexington.tumblr.com
Zapraszam na funpage Druvika: https://www.facebook.com/DruvikYT
Komentarze
Ten wpis nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy i dodaj swój komentarz!