Typ Littorio/Vittorio Veneto

Traktat Waszyngtoński z 1922 roku przyznał Włochom miejsce wśród pierwszych pięciu morskich mocarstw świata.

Regia Marina, choć nie odegrała większej roli podczas "Wielkiej Wojny" dysponowała pod koniec konfliktu potencjałem 5 drednotów w służbie. Upadek Austro-Węgier wyeliminował głównego regionalnego rywala floty włoskiej, co sprawiło że głównym morskim punktem odniesienia stała się flota francuska. Włosi uzyskali w Waszyngtonie równy status z Marine Nationale (w stosunku sił 5 : 5 : 3: 1,75 : 1,75. zaczynając od flot Brytyjskiej i Amerykańskiej, poprzez flotę Japońską).

W ramach traktatowych redukcji Włosi zrezygnowali z budowy przeciągającego się projektu superdrednotów typu Francesco Caracciolo.

Lata dwudzieste XX wieku to okres zastoju zbrojeń, na co poza restrykcjami traktatowymi wpływ miały powojenne trudności gospodarcze, a we Włoszech zamęt polityczny którego przesileniem okazał się "Marsz na Rzym" Benito Mussoliniego i objęcie przez niego urzędu premiera Włoch (1922).

Reżim faszystowski powoli likwidował przez całą dekadę elementy systemu parlamentarnego, jednak pomimo populistycznych haseł niewiele robił w dziedzinie zbrojeń.

Regia Marina wycofała ze służby najstarsze pre-drednoty typu Regina Elena ("Regina Elena" i "Vittorio Emanuele" w 1923 roku, "Roma" i "Napoli" w 1926 roku), oraz najstarszy drednot "Dante Alighieri" w 1928 roku. W zamian Włosi uzyskali zgodę na budowę dwóch nowych okrętów, z czego jednak nie zdecydowali się skorzystać.

Na początku lat 30-tych Francja podjęła pracę nad dwoma okrętami typu Dunkerque, będące odpowiedzią na okręty typu Deutschland, które zasiliły Reichsmarine.

Reakcją strony włoskiej była decyzja o przeprowadzeniu gruntownej modernizacji okrętów typu Conte di Cavour (https://warshipy.pl/.../modernizacja-okretow-liniowych...), oraz podjęcie prac koncepcyjnych nad nowymi okrętami w 1932 roku.

Mussolini tytułujący siebie od 1925 roku "Duce" sam przejął w 1933 roku kierowanie Ministerstwem Marynarki a swym szefem sztabu marynarki wojennej mianował admirała Domenico Cavagnari. Cavagnari został głównym architektem rozwoju Regia Marina po 1934 roku.

Konserwatysta, postawił na rozwój klasycznej floty liniowej oraz floty okrętów podwodnych, lekceważąc nowe środki walki- lotnictwo, oraz nowinki techniczne takie jak radar.

Admirał Domenico Cavagnari szef sztabu Regia Marina w latach 1934-1940.

Był głównym architektem rozwoju floty włoskiej przed II Wojną Światową

Rozważano różne koncepcje, początkowo biorąc pod uwagę uzbrojenie w postaci układu dział 3x2 kal. 381 mm a nawet 406 mm, poprzez układ 2x4+1x2 kal. 381 mm (co zbliżało założenie do typu King George V Royal Navy).

Projekt nadzorowany był przez inż. Umberto Pugliese stojącego na czele Direzione Generale delle Costrzioni Navali e Meccaniche. Teoretycznie nowe pancerniki miały spełniać traktatowy limit 35 000 t wyporności, w rzeczywistości projekt znacząco przewyższał ograniczenia, wobec narastającego wyścigu zbrojeń. Ostatecznie zdecydowano się na działa kal. 381 mm. Zamówienie opiewało na 2 nowe okręty.

Stępki pod dwie pierwsze jednostki położono tego samego dnia- 28.10.1934 roku, i było to wydarzenie o charakterze propagandowym- była to rocznica "Marszu na Rzym" z 1922 roku.

Pierwszy z okrętów otrzymał imię "Littorio"- od symbolu Partito Nazionale Fascista, którym były rózgi liktorskie. Te symbole władzy cesarzy rzymskich noszone były przed nimi przez liktorów. Biorąc pod uwagę dwuznaczną pozycję samego Mussoliniego (który skupił w swych rękach władzę ale nie zlikwidował we Włoszech instytucji monarchii) było to odwołanie do czasów Imperium Rzymskiego.

Budowy podjęła się stocznia Ansaldo Sestri-Ponente w Genui.

Drugi okręt otrzymał imię "Vittorio Veneto"- na cześć zwycięskiej ofensywy armii włoskiej z 1918 roku, która ostatecznie złamała wojska austro-węgierskie. Za budowę okrętu odpowiadała stocznia Canteri Riuniti dell'Adriatico w Trieście.

Jako że budowę podjęto jednocześnie, spotykane są obywda określenia typu- Littorio/Vittorio Veneto.

Budowa przeciągała się, w rezultacie wodowanie "Vittorio Veneto" nastąpiło dopiero 25.07.1937 roku, a Littorio" 22.08.1937 roku.

Okręty mierzyły;

237 m długości

32,9 m szerokości

Wyporność standardowa przekraczała 41 000 t,

całkowita wynosiła 45,963 t dla "Littorio" oraz 45,963 t dla "Vittorio Veneto".

Pancerz okrętów chronił cytadelę na długości 120 m przebiegając od wysokości barbet wieży dziobowej do wieży rufowej.

Pochylony pod kątem 15 stopni miał 350 mm grubości. Na te 350 mm składała się płyta o grubości 70 mm, kompozyt mający absorbować siłę wybuchu oraz główna płyta pancerna o grubości 280 mm. Pas ten był zaprojektowany by wytrzymać trafienie z dział kal. 381 mm na zasięgu 16 km.

Od dziobu i rufy cytadela osłoniona była grodziami poprzecznymi. Wzdłużnie pas pancerny uzupełniały dwie grodzie w głębi kadłuba. Pierwsza miała 36 mm grubości, nachylona pod tym samym kątem, druga miała 24 mm grubości i nachylona była przeciwstawnie pod kątem 26 stopni.

W części dziobowej i rufowej pancerz miał 60 i 70 mm grubości. Pancerz poziomy chronił główny pokład pancerny.

Płyty o grubości 100 mm łączone były z płytami 12 mm ze stali wysokiej jakości, w rejonie komór amunicyjnych zwiększały się do 150 mm.

Pancerz nad pomieszczeniami maszynowni miał 169 mm grubości zmniejszając się do 156 mm przy krawędziach burt.

Charakterystyczny dla Regia Marina był silny pancerz wieży dowodzenia. Mostek kapitański miał pancerz grubości 260 mm na przodzie i 210 mm z tyłu, znajdujący się wyżej mostek admiralski odpowiednio 250 mm i 200 mm.

Ochrona podwodna oparta była na systemie Pugliese (https://warshipy.pl/post/system-pugliese).

Przekrój kadłuba pancerników klasy Littorio/Vittorio Veneto. Wyraźne widoczne walce "systemu Pugliese".

Rozwiązanie to było objęte ścisłą tajemnicą wojskową.

Zespól napędowy składał się czterech zespołów turbin Belluzzo (turbiny wysokiego ciśnienia, turbina "krążownicza", turbiny średniego ciśnienia ze stopniami wysokiego ciśnienia biegu wstecznego, turbiny niskiego ciśnienia ze stopniami niskiego ciśnienia biegu wstecznego). Napędzały one cztery śruby napędowe o średnicy 4600 mm (zewnętrzne) i 4500 mm (wewnętrzne). Moc wynosiła 130 000 KM. Para dostarczana była przez 8 kotłów typu Yarrow, oraz 2 dodatkowe- pomocnicze dla generatorów prądotwórczych.

Zakładana projektowo prędkość 30 w, została przekroczona podczas testów- jednostki osiągały ponad 31 w.

Jeden ster znajdował się w osi symetrii kadłuba, dwa pomocnicze po bokach.

Zgodnie z doktryną Regia Marina zasięg okrętów był stosunkowo krótki i wynosił maksymalnie 4500 mil morskich.

Uzbrojenie główne składało się z dział kal. 381 mm L/50 Ansaldo Model 1934. Zostały umieszczone w trzech trzylufowych wieżach- dwie w części dziobowej, jedna w części rufowej. Każda z nich ważyła 1570 ton i była dobrze opancerzona od czoła- 350 mm pancerzem oraz 200 mm pancerzem bocznym i górnym.

Żywotność luf szacowano na maks. 140 strzałów.

Działa te cechowały się doskonałą donośnością 42 260 m (przy kącie podniesienia lufy 35 stopni).

Schemat wieży kal. 381 mm L/50 Ansaldo Model 1934

Artyleria średnia składała się z czterech potrójnych wież kal. 152 mm L/55 Ansaldo Model 1934.

Również te działa cechowały świetnym zasięgiem 25 740 m, jednak nie były przystosowane do prowadzenia ognia przeciwko celom powietrznym. Posiadały natomiast zapas 252 przeciwlotniczych pocisków rozpryskowych do prowadzenia ognia zaporowego.

Wzdłuż nadbudówki umieszczone zostały armaty kal. 90 mm L/50 osadzone w 12 charakterystycznych owalnych stabilizowanych stanowiskach. Był to główny element ciężkiej artylerii przeciwlotniczej typu Littorio/Vittorio Veneto. Donośność tych dział szacowana była na 13 000 m.

Następny element uzbrojenia stanowiło 20 działek plot. kal 37 mm Cannone-Mitragliera Breda L/54. 16 z nich znajdowało się na sprzężonych podwójnie zestawach na dachach wież artyleryjskich oraz wokół kominów, pozostałe 4 znajdowały się na pokładzie dziobowym.

Działka 20 mm Cannone-Mitragliera Breda Model 35 sprzężone podwójnie rozstawione były wokół kominów, na pokładach oraz przy maszcie rufowym.

Pancerniki były wyposażone również w 4 działa kal. 120 mm Armstronga. Bardzo już przestarzałe- służyły do wystrzeliwania pocisków oświetlających.

Umiejscowienie wieży rufowej nadało okrętom charakterystyczną sylwetkę, znajdowała się ona ponad rufówką, która została wykorzystana przez wyposażenie lotnicze. Znajdowała się tam katapulta Gagnotto-Bargacchi o długości 21 m oraz 5-tonowy dźwig to obsługi samolotów.

Początkowo okręty wyposażone były w 3 wodnosamoloty Ro.43, później zastąpione samolotami Reggiane Re.2000.

System kierowania ogniem wykonały zakłady San Giorgio z Genui i Officine Galileo z Florencji. Do kierowania ogniem artylerii głównej służyły dalmierze- koincydencyjny i stereoskopowy (baza optyczna 12 m), umieszczone w tylnej części wież.

Uzupełniały je kolejne dwa dalmierze koincydencyjne oraz dwa stereoskopowe o bazie optycznej 7,2 m (będące na górnym stanowisku dalocelownika). Za artylerię średnią odpowiadały dalmierze o bazie optycznej 6,3 , 5 , i 3 m.

Pod koniec lat 30-tych zakup okrętów typu Littorio/Vittorio Veneto rozważał gen. Franco, po świeżo zakończonej Hiszpańskiej Wojnie Domowej. Miał to być istotny element wzrostu prestiżu Hiszpanii. Plany te nie doczekały się realizacji z powodu kosztów i wybuchu II Wojny Światowej.

Okręty opisywanego typu były też podstawą projektu Ansaldo dla marynarki radzieckiej znanego jako U.P. 41. (uzbrojonego w działa kal. 406 mm).

Próby morskie z jesieni 1939 roku uwidoczniły wadę konstrukcyjną okrętów. Prosta dziobnica (przechodząca pod linią wody w gruszkę) wywoływała niebezpieczne drgania kadłuba, a woda nadmiernie zalewała pokład dziobowy. Problem ten został rozwiązany poprzez zmianę kształtu stewy dziobowej, oraz wydłużenie dziobnicy o 1,8 m.

"Littorio" podczas prac wykończeniowych.

1938 r.

"Vittorio Venetto" podczas rejsu próbnego. Zwraca uwagę niepełne uzbrojenie okrętu.

Testy te wykazały wadę konstrukcyjną dziobu.

5.12.1939.

Ponieważ nieco wcześniej zamówiono kolejne 2 okręty, efekty doświadczeń zostały uwzględnione w ich konstrukcji.

Stępkę pod "Impero" położono 14.05.1938 roku w Cantieri Ansaldo w Genui. Okręt zwodowano 15.11.1939 (wtedy przebudowano wadliwy dziób).

Budowa czwartego okrętu- "Roma" zaczęła się 18.09.1938 roku w Canteri Riuniti dell'Adriatico w Trieście, a więc wykonawcy bliźniaczego "Vittorio Veneto".

Wodowana 9.06.1940 otrzymała natomiast przeprojektowany nowy dziób, który był o półtora metra wyższy i wyróżniał się przez to większym wzniosem pokładu. Przebudowano również kształt mostków kapitańskiego i admiralskiego, oraz elementy nadbudówki, co odróżniło okręt od jednostek poprzedzających.

Chroniczna niewydolność przemysłu włoskiego była powodem bardzo długiego procesu budowy okrętów. Dwie pierwsze jednostki weszły do służby 6.05.1940 ("Littorio") i 15.05.1940 ("Vittorio Veneto").

Miało to istotny wpływ na włoską decyzję o neutralności w momencie wybuchu II Wojny Światowej (strona włoska została poinformowana o planach niemieckich w sierpniu 1939 roku). Jesienią Regia Marina posiadała w linii zaledwie 2 pancerniki ("Conte di Cavour" i "Giulio Cesare"), podczas gdy 2 okręty typu Conte di Cavour były modernizowane, a nowe pancerniki typu Littorio wciąż nie gotowe.

Oba pancerniki przechodziły intensywne szkolenia załóg w momencie akcesu Włoch do wojny (10.06.1940).

Wraz z początkiem działań wojenny marynarka wojenna podporządkowana została nowej strukturze dowodzenia nazwanej "Supermarina".

Okręty wzięły aktywny udział w Kampanii Śródziemnomorskiej.

Podczas pierwszego dużego starcia- Bitwy u Przylądka Stilo (9.07.1940) samoloty Regia Aeronautica zbombardowały własne okręty. Doprowadziło to do wprowadzenia wzoru ułatwiającego identyfikację powietrzną. Pancerniki typu Littorio/Vittorio Veneto otrzymały charakterystyczne biało-czerwone pasy na dziobówce aż po wieżę nr 1. (wzór ten był kilkukrotnie zmieniany, np "Roma" posiadała pasy również na rufówce).

"Littorio" został ciężko uszkodzony podczas ataku na Tarent przeprowadzonego przez Royal Navy 11-12.11.1940.

Trafiony 3 torpedami, pancernik został przeholowany na płyciznę gdzie osiadł na dnie.

Podczas ataku zginęło 32 członków załogi. Remont jednostki trwał do kwietnia 1941 roku.

W roku 1942 pancernik został uszkodzony w część dziobową przez torpedę podczas kontrakcji Ragia Marina wobec alianckiej Operacji Vigorous. Prace naprawcze zajęły 2 miesiące.

Łącznie okręt wziął udział w 42 misjach bojowych i spędził 32 dni w morzu.

"Vittorio Veneto" szczęśliwie uniknął uszkodzeń podczas Ataku na Tarent.

Chrzest bojowy pancernik przeszedł podczas Bitwy koło przylądka Spartivento 27.11.1940.

Na przełomie 1940/1941 roku "Vittorio Veneto" był czasowo jedynym pancernikiem w dyspozycji Supermarina, jako że pozostałe były uszkodzone.

Jako jedyny okręt tej klasy po stronie włoskiej wziął też udział w bitwie u przylądka Matapan 27.03.1941 roku.

Było to największe starcie na Morzu Śródziemnym II Wojny Światowej.

Oddając 92 strzały "Vittorio Veneto" nie zaliczył żadnego trafienia. W drugiej fazie batalii atakowany kilkoma falami samolotów z lotniskowca HMS "Formidable" został trafiony torpedą w lewą burtę na wysokości zewnętrznej śruby. Okazało się to fatalne w skutkach. Maszyny wysiadły, co groziło atakiem kolejnych fal samolotów. Dużym wysiłkiem załogi udało się uruchomić silniki, jednak przy ograniczonej prędkości i sterowności.

Okręt dotarł do Tarentu.

Po koniecznym remoncie (uszkodzony wspornik wału śruby został zdemontowany z wyposażanej właśnie "Romy") okręt wrócił do służby w lipcu 1941 roku.

Kolejnych poważnych uszkodzeń pancernik doznał 13.12.1941 gdy trafiony został torpedą z okrętu podwodnego HMS "Urge". Eksplozja i zalanie magazynu przy rufowej wieży artyleryjskiej kosztowały życie 40 marynarzy. Do linii powrócił w marcu 1942 roku.

"Vittorio Veneto" był najbardziej aktywnym pancernikiem Regia Marina. Wziął udział w 56 operacjach i spędził łącznie 43 dni w morzu.

"Roma" weszła do służby jako ostatni z okrętów typu Littorio/Vittorio Veneto.

Przyjęta 14 czerwca 1942 roku, przewyższała wypornością swe poprzedniczki (wyporność pełna 46 215 t). W tym czasie potencjał bojowy Regia Marina był już poważnie osłabiony z powodu braków paliwowych.

"Roma" wzięła udział w ledwie 17 misjach bojowych i spędziła w morzu 4 dni.

Grafika pokazuje różnice w sylwetce "Romy" od dwóch jednostek poprzedzających.

Uwagę zwraca głównie wznios dziobu i kształt mostka.

Czwarty okręt -"Impero" pomimo szybkiego jak na warunki włoskie wodowania nigdy nie został ukończony.

Obawiając się bliskości Genui do granicy z Francją kadłub przeholowano w czerwcu 1940 roku do Brindisi.

Spędził tam niemal 2 lata, gdzie tempo prac wyraźnie spadło.

W 1942 roku odholowany do Wenecji, stan wykończenia oceniano na 77%.

Pancerniki typu Littorio/Vittorio Veneto jako jedyne spośród okrętów liniowych Regia Marina otrzymały urządzenia radarowe. "Littorio" w sierpniu 1941 roku wyposażono w radar EC.3 bis. Został on we wrześniu 1942 roku wymieniony na nowszy- EC.3 ter. "Vittorio Veneto" otrzymał ten zestaw w czerwcu 1943 roku, "Roma" w sierpniu 1943 roku.

Podjęto też starania wzmocnienia niewystarczającej obrony przeciwlotniczej. W 1942 roku okręty zostały doposażone w sześć dodatkowych stanowisk podwójnie sprzężonych działek 20 mm.

Aliancka inwazja na Sycylię (Operacja Husky), oraz upadek Mussoliniego doprowadziły do włosko-alianckiego zawieszenia broni (zasadniczo kapitulacji) podpisanego 3.09.1943 w Syrakuzach. Jednocześnie nazwę "Littorio" zamieniono na "Italia".

Kadłub "Impero" znajdował się w tym czasie w Trieście.

Zgodnie z postanowieniami porozumienia, siły główne Regia Marina wyruszyły z La Spezia w kierunku Malty gdzie miały zostać internowane.

9.09.1943 zgrupowanie włoskie zostało zaatakowane przez Luftwaffe. "Italia" została trafiona 2 bombami SD 1400 X (Fritz-X), które spowodowały ciężkie uszkodzenia pancernika. Siostrzana "Roma" została zatopiona w wyniku tego ataku, biorąc ze sobą na dno 1253 członków załogi w tym dowódcę floty- admirała Carlo Bergamini.

Po postoju na Malcie "Italia" i "Vittorio Veneto" udały się do Aleksandrii, a następne lata spędziły bezczynnie w strefie Kanału Sueskiego, będąc swoistymi "zakładnikami" pod kontrolą Royal Navy.

Status pancerników rozwiązał dopiero pokój z Włochami podpisany 10.02.1947 roku.

W ramach reparacji wojennych "Italia" przypadła Stanom Zjednoczonym, "Vittorio Veneto"- Wielkiej Brytanii.

Obie marynarki zrezygnowały jednak z okrętów decydując się na ich złomowanie. Przeprowadzono je w La Spezia w latach 1951-1954.

"Impero" nigdy nie został ukończony.

Uszkodzony przez naloty kadłub został zatopiony przez wycofujących się Niemców. Podniesiony w 1947 roku, ponownie osiadł na dnie w Wenecji.

Został ostatecznie rozebrany do 1950 roku.

Pancerniki typu Littorio/Vittorio Veneto były szczytowym osiągnięciem włoskiej inżynierii.

Okręty wyróżniały się elegancką sylwetką cechując się przy tym dobrą prędkością oraz siłą ognia.

Niefortunne okazały się pewne rozwiązania techniczne, zwłaszcza system ratowniczy okrętów. Pomieszczenia pomp znajdowały się poza pancerną cytadelą. Stwarzało to zagrożenie wyłączenia ich działania po otrzymaniu uszkodzeń, i powodowało groźne przypadki nabierania wody przez okręty.

W ten sposób niemal utracony został "Vittorio Veneto" pod Matapanem.

Na ich faktyczną zdolność bojową zasadniczy wpływ miała doktryna Supermarina, podejmowania walki jedynie przy wyraźnej przewadze nad przeciwnikiem. To, w połączeniu z taktyką prowadzenia ognia na maksymalnym możliwym zasięgu prowadziło do zazwyczaj nierozstrzygającego charakteru walk na Morzu Śródziemnym.

Ogromne zacofanie w dziedzinie systemów radarowych marynarki włoskiej, a co za tym idzie rezygnacja z działań nocnych, ogólna słabość obrony przeciwlotniczej i brak wsparcia własnego lotnictwa były przyczyną strategicznego niepowodzenia większości operacji.

Z drugiej strony Regia Marina utrzymała trzy swoje najsilniejsze okręty w linii aż do zakończenia działań wojennych (ich bojowa bezczynność w ostatnich miesiącach wynikała z całkowitego wyczerpania zapasów paliwa), zmuszając Aliantów do zachowania stałych, znaczących sił w obszarze Kampanii Śródziemnomorskiej.

---------------------------------------------------------

Film z brytyjskiej kroniki filmowej pokazujący ceremonię wodowania "Vittorio Veneto" https://youtu.be/5J2Hbo7H27A

------

Włoski film propagandowy z 1942 roku, pokazuje trochę ujęć z wnętrza okrętu. Wprawne oko dostrzeże jednak sporo ujęć z innych okrętów Regia Marina które "grają" Vittorio Veneto https://youtu.be/Lg8su6fEPqI

------

Ujęcia z brytyjskiej kroniki filmowej, nakręcone w momencie poddania się Włochów https://youtu.be/fZp28mZxlGE

------

Ujęcia z brytyjskiej kroniki filmowej, pokazują okręty Regia Marina docierające pod eskortą Royal Navy do Aleksandrii https://youtu.be/p1q3cyadhIo

-------------------------------------------------------

Nieukończony "Vittorio Veneto".

Brakuje jeszcze wyposażenia przeciwlotniczego oraz charakterystycznych wież dział kal. 90 mm.

Początek 1940 roku.

"Littorio" w pełnej okazałości.

"Littorio".

Widoczna wyjątkowa dla typu Littorio/Vittorio Veneto konstrukcja pokładu rufowego.

Zdjęcie wykonane prawdopodobnie podczas prób morskich- na co wskazuje brak samolotów na pokładzie rufówki.

"Littorio". 1940 r.

"Vittorio Veneto". 1940 r.

Kadłub "Impero" w stoczni Ansaldo w Genui. Okręt nie miał szczęścia i nigdy nie został ukończony.

Nieukończony kadłub "Impero".

"Vittorio Veneto".

Ta kolorowana fotografia ukazuje kamuflaż w tzw. "rybie ości". Wzór ten zarzucono w 1942 roku.

1941 r.

"Vittorio Veneto". 1941 r.

Kanonada z pokładu "Vittorio Veneto".

Widoczna Wieża artylerii średniej- kal. 152 mm L/55 Ansaldo Model 1934, oraz wieża artylerii głównej kal. 381 mm L/50 Ansaldo Model 1934.

Działko plot. kal 37 mm Cannone-Mitragliera Breda L/54.

Wodnosamolot Ro.43 gotowy do startu z rufowej katapulty.

Początkowo na wyposażeniu okrętów typu Littorio/Vittorio Veneto znajdowały się 3 takie samoloty.

Jesienią 1942 roku, pancerniki zaczęto wyposażać w nowocześniejsze samoloty Reggiane Re.2000.

Zdjęcie ukazuje ten samolot na pokładzie mniejszej jednostki.

"Duce" podczas inspekcji na pokładzie "Littorio"

Król Włoch Wiktor Emanuel III na pokładzie "Littorio".

Postać króla jest niepozorna, miał bowiem 1,53 wzrostu.

1941 r.

"Vittorio Veneto".

Na dziobie znajdują się cylindry wodne. Umieszczone na dziobie i wypełnione wodą stabilizują okręt, które doznał groźnych uszkodzeń pod Matapanem w okolicy rufy.

1941 r.