Włoskie krążowniki pancerne: Marco Polo
Królestwo Włoch jako jednolite państwo powstało w 1861 z pomniejszych, niezależnych królestw. Krótko po powstaniu państwa powołano włoską marynarkę wojenną. Przyszła Regia Marina składała się początkowo z flot większych włoskich królestw takich jak Sardynia, Sycylia czy Toskania. Za jej rozwój miał odpowiadać Camillo Benso hrabia Cavour. Początkowo włoska flota nazywana była Armata Navale. W jej skład wchodziły liczne żaglowce i parowce. Całość była zbieraniną różnorodnych jednostek, które poza różnicami w wyposażeniu różniły się także sposobami walki i ich użycia. Marynarze włoscy, pochodzący z różnych rejonów mieli również różny poziom wyszkolenia, uczyli się innych taktyk. Poza tym zdarzało się, że między nimi dochodziło do wrogich zachowań. Po części problemy z kadrą zostały rozwiązane przez powołanie Akademii Marynarki Wojennej w Livorno w 1881 (dotychczas było ich kilka). Kolejny problem, z którym borykała się przyszła Regia Marina był brak infrastruktury umożliwiającej budowę nowych i nowoczesnych okrętów. Już w 1862 admirał Persano, ówczesny minister marynarki wojennej przydzielił duże środki na rozwój i modernizację włoskiej floty. Niestety z braku wydolności krajowych stoczni okręty postanowiono zamówić poza granicami Włoch. Postanowiono również o modernizacji starej i budowie nowej infrastruktury tak stoczniowej jak i portowej. Część zakupów dokonano w stoczniach zagranicznych natomiast część (mniej wymagających) dokonano w stoczniach włoskich. Zakupy nowych okrętów spowodowały, że podczas wojny z Austro-Węgrami (III wojna o niepodległość) flota włoska liczyła już kilkanaście jednostek pancernych, w tym jeden nowoczesny pancernik (Affondatore).
Pancernik Affondatore (okręt zbudowała angielska stocznia Millwall Iron Work and Shipbulding Company w Londynie)
Do największej bitwy konfliktu doszło pod Lissą, niestety, mimo że teoretycznie bitwa była nierozstrzygnięta, to i tak w praktyce wygrali ją Austriacy. Osiągnęli cel, jakim było dostarczenie posiłków do Lissy, a także zatopili Włochom dwa okręty pancerne. Wynik bitwy spowodował, że włoskie społeczeństwo zwątpiło w skuteczność marynarki, a tym samym politycy ograniczyli środki finansowe na rozbudowę floty (co było również związane z kryzysem gospodarczym). Dopiero w latach 70-tych ponownie zaczęto interesować się modernizacją i rozbudową Regia Marina. Zaczęto również dostrzegać korzyści z posiadania silnej floty. Sygnałem, że sytuacja w marynarce włoskiej się zmienia było wprowadzenie do służby dwóch potężnych pancerników, Duilio (1880) i Dandolo (1882). Po ich budowie przyszła pora na budowę jednostek, które miały je wspierać. Brak doświadczenia Włochów w budowie nowoczesnych krążowników spowodował, że okręt zamówiono w brytyjskiej firmie Armstrong.
Pancernik Dandolo wypływa z Tarentu (1894)
4 działa kalibru 450mm w dwóch wieżach na pancerniku Dandolo
Giovanni Bausan
Założenia projektu przewidywały uzbrojenie okrętu w działa 254mm. Tak duży kaliber dział miał umożliwić walkę z pancernikami przeciwnika. W praktyce okazało się, że jednostka o wyporności nieco ponad 3000t. nie była dobrą platformą do prowadzenia ognia z tak ciężkich dział. Dodatkową wadą była niska szybkostrzelność dział artylerii głównej (działa oddawały strzały co dwie minuty).
Kadłub okrętu był wykonany ze stali. Do napędu wykorzystywał dwa silniki parowe zasilane przez cztery kotły. Moc była przekazywana na dwie śruby. Prędkość maksymalna wyniosła na próbach 17,4w. Okręt mógł używać żagli jako alternatywnego napędu (w przypadku uszkodzenia napędu głównego), później pozbawiono okręt takiej możliwości.
Krążownik Giovanni Bausan
Dane techniczne: Wyporność: 3082t., wymiary: 89,32m x 12,85m x 5,98m, prędkość maksymalna: 17,4w., uzbrojenie: 2 x 1 x 254mm, 6 x 1 x 152mm, 4 x 1 x 57mm, 2 x 1 x 37, 3 wyrzutnie torped 356mm. Pancerz pokładu od 19mm do 38mm.
Krążownik był wyposażony w pokład pancerny rozciągający się na całej długości, miał on od 19mm do 38mm grubości. Wieża dowodzenia była chroniona pancerzem 51mm. Jednym z ciekawych, aczkolwiek nieskutecznych rozwiązań było zamontowanie na linii wodnej okrętu pokrycia z drzewa korkowego. Sądzono, że pęczniejący korek uszczelni ewentualne przebicia, okazało się jednak, że korek podczas ostrzału ulegał zniszczeniu i nie spełniał swojej funkcji. Budowa okrętu rozpoczęła się w kwietniu 1882, a wprowadzenie do służby nastąpiło w maju 1885.
Krążowniki typu Etna
Jeszcze przed wprowadzeniem Giovanni Bausan do służby postanowiono o budowie czterech następnych krążowników. Ich projekt oparto na krążowniku budowanym właśnie w stoczni Armstronga, nieznacznie go modyfikując. Za projekt odpowiadali Carlo Vigna i George Rendel. Okręty miały być nieco większe od pierwowzoru, mimo wzrostu wyporności uzbrojenie na jednostkach pozostało niemal identyczne z jednostką zbudowaną w Wielkiej Brytanii.
Krążownik Etna
Dane techniczne: Wyporność: 3530t., wymiary: 91,4m x 13,22m x 5,8m, prędkość maksymalna: 17,5w., uzbrojenie: 2 x 1 x 254mm, 6 x 1 x 152mm, 5 x 1 x 57mm, 5 x 1 x 37, 4 wyrzutnie torped 356mm. Pancerz pokładu od 19mm do 38mm.
Układ napędowy okrętów pozostał taki sam. Dwa silniki parowe zasilane parą z czterech kotłów napędzały dwie śruby. Prędkość maksymalna wynosiła od 17 do 17,8w. Podobny był również układ opancerzenia. Powiększone kopie (którymi były w zasadzie nowe jednostki) były budowane już we Włoszech. Stocznie włoskie w ten sposób nabierały doświadczenia, które w późniejszym okresie zaowocowały projektami coraz nowocześniejszych jednostek.
Rysunek krążownika Bausan, schemat uzbrojenia krążowników typu Etna był podobny
Pierwsze z nowoczesnych włoskich krążowników były przedstawicielami klasy krążowników chronionych inaczej zwanych pancernopokładowymi. W tym czasie następowała ewolucja, która wymusiła powstanie nowej klasy jednostek – klasy krążowników pancernych. Dotychczasowe jednostki opierały się na opancerzeniu pokładu z jego zakosami od strony burt), jednak wprowadzenie nowego uzbrojenia (gwintowane działa odtylcowe z zamkami, nowe rodzaje pocisków) oraz opracowanie nowej technologii produkcji płyt pancernych wymusiło zmiany w ochronie okrętu. Zaczęto stosować montowane na burcie płyty pancerne (pas burtowy), poza tym jednostki tej klasy miały być stosunkowo szybkie, posiadać duży zasięg oraz o ile warunki na to pozwolą działać samodzielnie. Krążownik pancerny miał zwalczać wrogą żeglugę, a jednocześnie chronić własne szlaki handlowe.
Krążownik General Admiral nazywany pierwszym krążownikiem pancernym
Dane techniczne: Wyporność: 46900t., wymiary: 87m x 14,6m x 6,45m, prędkość maksymalna: 12,3w., uzbrojenie: 6 x 1 x 203mm, 2 x 1 x 152mm, 4 x 1 x 87mm, 8 x 1 x 37.
Pierwszą jednostkę będącą prekursorem klasy zbudowano co ciekawe w Rosji, był nim krążownik General-Admiral (jedyną cechą która mogła go klasyfikować jako krążownik pancerny był wąski pas pancerza na burcie). Początkowo okręty te były w zasadzie korwetami lub fregatami pancernymi. Brytyjczycy stwierdzając, że okręty tego typu mogą stanowić zagrożenie postanowili o budowie własnych okrętów tej klasy. Pierwsze krążowniki pancerne były stosunkowo powolne, było to związane zarówno z niezbyt jeszcze doskonałym napędem parowym jak i jego mocą.
Pierwszy brytyjski krążownik pancerny Shannon
Dane techniczne: Wyporność: 5670t., wymiary: 79m x 16,5m x 6,7m, prędkość maksymalna: 12w., uzbrojenie: 2 x 1 x 254mm, 7 x 1 x 229mm, 4 wyrzutnie torped 450mm.
Podążając za nowymi trendami również Włosi postanowili o wprowadzeniu nowych rozwiązań w swojej marynarce wojennej. W tym czasie jako zagrożenie dla Regia Marina zaczęto postrzegać flotę francuską. Był to kolejny czynnik sprzyjający rozwojowi silnej marynarki wojennej.
Włosi opierając się na planach pierwszych wybudowanych w stoczniach włoskich krążowników (klasa Etna) opracowali nowy okręt, który zmodyfikowano już w trakcie budowy. Jednostka ta miała osiągać 19w. prędkości, miała być większy od pierwowzoru, a jednocześnie pozbawiona problematycznych, ciężkich dział kalibru 254mm. Artyleria w postaci dział 152mm została wzmocniona baterią dział kalibru 120mm.
Schemat uzbrojenia i opancerzenia na krążowniku Marco Polo
Marco Polo
Okręt był wyposażony w cztery kotły, które dostarczały pary dwóm maszynom parowym potrójnego rozprężenia, przekazujące moc na dwie śruby (maksymalna moc całego układu to 10663KM). Nigdy jednak nie udało się osiągnąć zakładanych 19w., na próbach osiągnięto jedynie 17,8w. Przy 10w. okręt miał zasięg 5800Mm. Opancerzenie okrętu składało się z pasa pancernego grubości 100mm osłaniającego śródokręcie aż po górny pokład. Pokład pancerny miał 25mm, natomiast wieża dowodzenia i osłony dział artylerii głównej miały po 51mm grubości.
Uzbrojenie okrętu składało się z 6 dział kalibru 152mm oraz 10 kalibru 120mm. Uzbrojenie to było wzmocnione przez działka kalibrów 57mm i 37mm. Dodatkowo okręt był wyposażony w 5 wyrzutni torped kalibru 450mm. Okręt uważano za niedozbrojony.
Krążownik Marco Polo
Dane techniczne: Wyporność: 4583t., wymiary: 106,05m x 14,67m x 5,88m, prędkość maksymalna: 17,8w., uzbrojenie: 6 x 1 x 152mm, 10 x 1 x 120mm, 9 x 1 x 57, 2 x 1 x 37, 5 wyrzutni torped 450mm. Pancerz burtowy 102mm, pancerz pokładu 25mm.
Historia służby
Zaprojektowany przez Carlo Vignę okręt zbudowano w latach 1890 – 1894 w Castellamare di Stabia. Okręt w 1897 odwiedził Kretę, natomiast w 1898 popłynął do Chin. Po wizycie w Nanjingu i Szanghaju wypłynął do Japonii po czym wrócił na wody chińskie. W sierpniu 1899 okręt opuścił wody chińskie wracając do Włoch. W latach od 1901 do 1903 i od 1904 do 1907 ponownie pojawia się na wodach chińskich i japońskich. Podczas powrotu z ostatniego rejsu odwiedza porty w Afryce. W 1911 na okręcie zredukowana zostaje liczba dział 120mm do 4 i demontuje się jedną wyrzutnię torped. Jeszcze w 1911 wybucha wojna turecko-włoska. Krążownik wraz z dwoma niszczycielami zatrzymuje austro-węgierski statek u wybrzeży Albanii, w tym czasie baterie tureckie na wybrzeżu albańskim zaczynają ostrzał włoskich okrętów, te odpowiadają ogniem i po jakimś czasie zmuszają je do przerwania ostrzału (protest wystosowany przez Austro-Węgry spowodował wycofanie się floty włoskiej spod wybrzeży albańskich). Krążownik przeniesiono po tym incydencie na Morze Śródziemne na wody Libijskie. Uczestniczył on w ostrzale pozycji tureckich w Homs gdy Włosi próbowali zająć to miasto. Aż do lipca 1912 okręt pozostawał w tym rejonie ostrzeliwując wybrzeże i wspierając włoskie wojska walczące w Libii. Rok później okręt ponownie skierowano na Daleki Wschód.
Rysunek przedstawiający krążownik Marco Polo
I wojna światowa zastała krążownik w Japonii. Włochy początkowo pozostawały neutralne, więc mógł on stosunkowo bezpiecznie wrócić na wody europejskie. Po powrocie do Włoch przestarzały okręt służył jako kwatera dla załóg brytyjskich okrętów podwodnych działających z włoskich baz. W 1917 okręt przebudowano, zdjęto z niego uzbrojenie i pancerz i zmieniono nazwę na Cortellazo, a później na Europa 1 i Volta. W 1922 został sprzedany na złom.
Bibliografia:
Komentarze
Ten wpis nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy i dodaj swój komentarz!