Niszczyciele projektu 7

Rewolucja i Wojna Domowa w Rosji doprowadziła do ruiny rosyjską marynarkę wojenną.

Rząd cara Mikołaja II po upokarzającej klęsce w wojnie z Japonią i utracie floty podjął intensywne zbrojenia by przywrócić pozycję Rosji na morzach i oceanach.

Działania te nie pozostały bez wpływu na kierunek polityki- zbrojenia wymagały ogromnych nakładów finansowych a te rząd carski uzyskał z zagranicznych pożyczek- głównie francuskich, co miało niewątpliwe znaczenie podczas kryzysu jaki nastąpił w lecie 1914 roku.

Kapitał francuski wciągnął rząd carski do wojny, wojny która zakończyła się dla Rosji jak i samego caratu katastrofą.

Rewolucja Lutowa, Rewolucja Październikowa oraz krwawa Wojna Domowa 1917-1921 z której Bolszewicy wyszli zwycięsko, zniweczyła wieloletnie wysiłki.

Szacuje się że sowieckie siły morskie w 1921 roku stanowiły mniej niż 20% tonażu carskiej marynarki wojennej sprzed czterech lat.

Stopniała kadra oficerska, inżynierowie zginęli bądź emigrowali, okręty- zaniedbane i opuszczone wysyłane były na złom.

Wśród przywódców bolszewików nie było orędowników spraw morskich.

Znalazło to wymiar nawet w sferze administracyjnej- dawna carska stolica "okno na świat"- Petersburg (następnie przemianowany na Piotrogród a wreszcie Leningrad) utraciła status na rzecz Moskwy.

W marcu 1921 wybuchło antybolszewickie powstanie w Kronsztadzie, które wywołało dodatkową niechęć władz do środowisk marynarzy.

Z rewolucyjnej pożogi ostało się niewiele.

Paradoksalnie dla władz radzieckich, Waszyngtoński Traktat Morski (do którego sowieci nie przystąpili) ograniczył zbrojenia morskie mocarstw a marynarka niemiecka- największy potencjalny rywal na Bałtyku pozostawała de facto rozbrojona.

Dopiero industrializacja podjęta po dojściu do władzy Stalina przyniosła pierwsze koncepcje rozwoju sowieckiej marynarki wojennej pod koniec lat 20-tych.

Od lat 30-tych Związek Radziecki musiał zmierzyć się z narastającą ekspansywnością rywali.

Republika Weimarska jeszcze w ostatnich latach swego istnienia zbudowała nowe jednostki typu Deutschland. Zbrojenia nabiorą rozpędu po przejęciu władzy przez Hitlera.

Na Dalekim Wschodzie Japonia podejmuje uderzenie w północno-wschodnich Chinach w wyniku czego w 1932 roku powstaje marionetkowe państwo Mandżukuo.

Stalin musiał uznać że odbudowa marynarki wojennej była konieczna.

W efekcie podjęto pracę nad projektem nowego niszczyciela. Wytyczne zakładały jednostki o wyporności standardowej 1425 ton, prędkości 38 w i bardzo ograniczonym zasięgu 1600 mil.

Podstawowe uzbrojenie składać się miało z dział kal 130 mm/50 oraz uzbrojenia torpedowego kal. 533 mm. Ze względu na problemy z fazą projektową podjęto współpracę z włoskim konsorcjum Ansaldo które opracowało charakterystykę kadłuba.

Nowe okręty nazwano "projektem 7" ale znane są też jako niszczyciele typu Gniewnyj.

Stępkę pod "Gniewnyj" położono 27.11.1935 roku, wodowanie nastąpiło 13.07.1936, a wejście do służby 30.10.1938 roku.

Budowa tych okrętów została zapisana w drugim "planie 5-letnim" na lata 1933-1937 i zakładała budowę oszałamiającej liczby 53 jednostek projektu "7".

Zapóźnienie technologiczne, nastawienie na prędkość kosztem wytrzymałości, zastosowanie słabej jakości stali niskomanganowej doprowadziło do powstania jednostek o kiepskiej stateczności i ograniczonych właściwościach morskich.

Poważną wadę "7" stanowiły kotły w układzie szeregowym, co okazało się rozwiązaniem nie-efektywnym i groziło unieruchomieniem okrętów w wyniku awarii wadliwej siłowni. Podjęte prace doprowadziły do modyfikacji projektu i powstania wersji "7U", w której pojedynczy szereg kotłów zastąpiono dwoma, zaś zewnętrznie ujawniło się to w postaci dodania drugiego komina.

Typ "7"

Długość- 112,85 m

Szerokość 10,23 m

Zanurzenie 4,77 m

Wyporność standardowa 1606 t (późniejsze modyfikacje zwiększyły do 1855 t)

Prędkość maks 38,6 w

Zmodyfikowane jednostki "7U" dzięki nowym maszynom były nieco szybsze- 40,28 w

Obydwa typy uzbrojone były w cztery działa 130 mm/50 B-13. Uzbrojenie torpedowe składało się z dwóch trzy-rurowych wyrzutni kal 533 mm, przy czym "7U" otrzymały zmodyfikowane wersje 1-N w których zastosowano mieszany system sprężonego powietrza i ładunków wybuchowych przy wystrzale torped.

Bardzo słabo przedstawiała się obrona przeciwlotnicza. Opierała się na dwóch działach 76,2 mm 34-K. Dodatkowo wzmocniona dwoma działkami 45 mm 21-K i dwoma karabinami 12,7 mm DK.

Niszczyciele tych typów wyposażone były w bomby głębinowe 10xB-1 i 15xM-1, miny oraz trały parawanowe (o czym szerzej w osobnym artykule- link dostępny poniżej)

Podczas II Wojny Światowej cześć jednostek otrzymała wyposażenie demagnetyzacyjne.

Słabością radzieckich niszczycieli w ogóle, był brak wyposażenia radarowego, pewne postępy w tym zagadnieniu nastąpiły w czasie wojny gdy część jednostek wyposażono w przekazane przez Aliantów ASDIC oraz rodzimej produkcji typu 291 i typu 286.

Ostatecznie zbudowano 29 niszczycieli projektu "7" oraz 18 "7U".

Okręty projektu "7" były intensywnie wykorzystywane podczas działań wojennych, służąc w 4 radzieckich morskich związkach taktycznych- Flotach- Północnej, Bałtyckiej, Czarnomorskiej i Oceanu Spokojnego.

Uwidoczniły się ich największe wady- niedostateczna ochrona przeciwlotnicza i słabość kadłubów.

Dla przykładu- "Sokruszytielnyj" podczas sztormu 20.11.1942 zatonął na Morzu Barentsa po oderwaniu się rufy wraz z jednym z dział 130 mm.

Podczas konfliktu "7", pomimo słabego wyważenia i niedostatecznej wytrzymałości kadłubów, musiały operować w większości na trudnych północnych wodach, gdzie skupiła się aktywność floty radzieckiej- to tam szły konwoje alianckie z kluczowymi materiałami dla podtrzymania wysiłku wojennego.

Do problemów tych okrętów w dużej mierze przyczynił się też Wielki Terror z lat 1934-1939 przeprowadzony przez Stalina, który zniszczył wątłą bazę kadrową floty.

Pomimo to, jednostki te- na bieżąco modernizowane, utrzymywane w gotowości bojowej w najczęściej skrajnie trudnych warunkach, dzięki poświeceniu i determinacji załóg, spełniły ważną rolę podczas "Wielkiej Wojny Ojczyźnianej" na wszystkich jej frontach.

Niszczyciele projektu "7" w różnorodnej konfiguracji. Okręty te z czasem różniły się od założeń projektowych.

Ewolucja projektu "7". Po II Wojnie Światowej cztery jednostki zostały przekazane flocie Chińskiej Republiki Ludowej, gdzie oznaczono je jako typ Anshan. Okręty poddano znacznym modernizacjom, służyły aż do późnych lat 80-tych.

Sylwetka niszczycieli projektu "7U". Ten zmodernizowany podtyp wyróżniał się zewnętrznie dodanym drugim kominem

"Razumnyj" w kamuflażu wojennym, w składzie Floty Północnej

"Razumnyj" po pokonaniu Północnej Drogi Morskiej. 1942 r

Niszczyciele projektu "7" wchodzące w skład Floty Bałtyckiej

Niszczyciel typu "7" - "Groznyj"

Jeden z "7" w Arktyce

Artystyczna wizja niszczyciela typu "7U"

Typ "7"- "Groznyj"

"Riekordnyj" został w 1955 roku przekazany siłom morskim ChRL gdzie przemianowany został na "Anshan". Jako okręt-muzeum znajduje się obecnie w Qingdao