W połowie lat 30-tych XX wieku Stany Zjednoczone kontynuowały politykę izolacjonizmu przyjętą po I Wojnie Światowej. Legislacyjnie normowały to cztery kolejno uchwalone przez Kongres tzw. Neutrality Act's ( w latach 1935, 1936, 1937, 1939).

Zarazem jednak zaogniała się sytuacja międzynarodowa w Europie za sprawą działań III Rzeszy i w rejonie Azji i Pacyfiku, gdzie na ścieżkę ekspansji wkroczyła Japonia.

Zbrojenia Niemiec, a zwłaszcza Japonii doprowadziły do faktycznego rozkładu systemu ograniczenia zbrojeń morskich przyjętego od Traktatu Waszyngtońskiego (1922). W rezultacie tzw. Drugi Traktat Londyński w 1936 roku przyjęły jedynie mocarstwa demokratyczne- Wielka Brytania, Francja i USA.

Pod koniec tej dekady trzon sił US Navy stanowiło;

•15 pancerników

•5 lotniskowców

•18 ciężkich krążowników

•19 lekkich krążowników

Poprawiająca się koniunktura gospodarcza po latach Wielkiego Kryzysu dały sposobność dowództwu US Navy do reakcji na działania potencjalnych rywali.

W maju 1938 roku Kongres uchwalił Naval Act of 1938.

Zakładał on rozbudowę amerykańskich sił morskich o 20%.

Była to odpowiedź na Anschluss Austrii (marzec 1938) oraz japońską interwencję w Chinach (1937 r.).

CV-9

W czerwcu 1939 roku ruszyły prace projektowe nad nowym typem lotniskowców floty.

Przyjęte założenia zakładały okręty o większej pojemności niż będący w służbie typ Yorktown. Jednostki miały przenosić większą grupę lotniczą przy założeniu wzrostu masy i wielkości nowych modeli samolotów.

Ważnym aspektem była wytrzymałość oraz zasięg nowych okrętów- projektowanych z myślą o walkach na dużym obszarze Pacyfiku.

Nowy lotniskowiec otrzymał oznaczenie CV-9.

Plany koncepcyjne projektu CV-9

Długość kadłuba wynosiła 265,8 m

Szerokość 28,3 m

Zanurzenie pełne 8,4 m

Prędkość 33 w

Wyporność standardowa 27 500 t, pełna 36 380 t

Pokład startowy miał 262,7 m długości i 32,9 m szerokości.

Na pokładzie zastosowano trzy windy, w tym jedną poza-burtową, zaczerpniętą z lotniskowca USS "Wasp".

Hangar lotniczy mierzył 199,3 m długości, 21,3 m. szerokości a jego prześwit wynosił 5,5 m.

Postawione wymagania wytrzymałości zrealizowano poprzez zastosowanie nowego systemu ochrony podwodnej. Składał się on z dwóch zewnętrznych przestrzeni wypełnionych płynem, oraz 2 wewnętrznych, których celem było absorbowanie fali uderzeniowej, ciągnących się wzdłuż głównego pasa pancernego.

Okręty posiadały potrójne dno (podwójne na całej długości i potrójne na newralgicznych odcinkach).

Pancerz pokładu hangarowego wynosił 64 mm, na czwartym pokładzie zwężał się do 38 mm.

Pas pancerny miał 102 mm. grubości, zwężając się do 64 mm.

Zakładano jego wytrzymałość przeciw atakowi krążownika lekkiego, z działami kalibru 152 mm.

Urządzenia sterownicze były szczególnie zabezpieczone pancerzem 114 mm oraz dodatkowo grodzią.

Dziobowe i rufowe magazyny osłonięte były pancerzem 16 mm.

Ze względu na masę, nie zastosowano opancerzenia pokładu startowego.

System napędowy zlokalizowano w sześciu przedziałach, przedzielonych grodziami wodoszczelnymi. Maszynownie i kotłownie były usytuowane na przemian- rozwiązanie to miało zniwelować zagrożenie wyłączenia napędu okrętów trafieniem w jeden punkt kadłuba.

Cztery zestawy turbin Westinghouse napędzała para z ośmiu kotłów Babcock and Wilcox napędzana olejem opałowym.

Okręty wyposażono w cztery śruby napędowe.

Typ Essex posiadał ogromne zapasy paliwa (6161-6331 t.), co dawało imponujący zasięg operacyjny do 17 250 mil morskich.

Główne uzbrojenie jednostek składało się z dział uniwersalnych kal. 127 mm (Mark 12 5"/38).

4 podwójne wieże znajdowały się przed i za wyspą na sterburcie. 4 pojedyncze umieszczone były na bakburcie pod pokładem startowym.

Obronę przeciwlotniczą stanowiły ponadto 32 działka Boforsa 40 mm (osiem poczwórnych zestawów). Znajdowały się one na dziobie, rufie, na bakburcie pod pokładem lotniczym, oraz na wyspie.

System uzupełniało 46 armatek 20 mm Oerlikon znajdujących się pod pokładem startowym na specjalnych platformach.

Wszystkie okręty wyposażono w radary CXFA oraz SG.

Standardowa grupa bojowa lotniskowców składała się z;

•36 maszyn Grumman F6F Hellcat,

•36 bombowców nurkujących Curtiss SB2C Helldiver

•18 bombowców torpedowych Grumman TBF Avenger

Określana była jako "Sunday Punch".

Tak duża grupa lotnicza nie mieściła się jednak na pokładzie hangarowym, dlatego część parkowana była na pokładzie.

Otwierany za pomocą specjalnych żaluzji hangar lotniczy umożliwiał uruchomienie i rozgrzanie silników samolotów zanim były wywożone windą na pokład lotniczy.

Znacznie skracało to czas startu.

W przedniej części pokładu startowego umieszczono katapultę lotniczą (H). Jej znaczenie wzrastało w toku wojny wraz ze wzrostem masy nowszych modeli samolotów.

Okręty typ Essex budowane były przez pięć amerykańskich stoczni. Dzięki nowatorskim rozwiązaniom produkcyjnym tempo budowy było imponujące. Średni czas budowy wyniósł 18, 5 miesiąca, rekordową jednostkę zwodowano w 14 miesięcy.

Zbudowano 11 lotniskowców podstawowego typu Essex, były to;

USS "Essex" (CV-9), USS "Yorktown" (CV-10), USS "Intrepid" (CV-11), USS "Hornet" (CV-12), USS "Franklin" (CV-13) USS "Lexington" (CV-16), USS "Bunker Hill" (CV-17), USS "Wasp" (CV-18), USS "Bennington" (CV-20), USS "Bon Homme Richard" (CV-31), USS "Oriskany" (CV-34).

Kolejne 13 jednostek stanowiło rozwinięcie podstawowego typu. Zastosowano dłuższy, kliprowy dziób. Wydłużyło to okręty do 270,6 m, poprawiło dzielność morską i pozwoliło na umieszczenie dodatkowych dwóch zestawów Boforsów.

Jednostki te czasem są określane podtypem Ticonderoga;

USS "Ticonderoga" (CV-14), USS "Randolph" (CV-15), USS "Hancock" (CV-19), USS "Boxer" (CV-21), USS "Leyte" (CV-32), USS "Kearsarge" (CV-33), USS "Antietam" (CV-36), USS "Princeton" (CV-37), USS "Shangri-La" (CV-38), USS "Lake Champlain" (CV-39), USS "Tarawa" (CV-40), USS "Valley Forge" (CV-45), USS "Philippine Sea" (CV-47).

Lotniskowce pierwszego podtypu posiadały zapas w przedziale 851 000- 878 000 l benzyny lotniczej, jednostki podtypu Ticonderoga nawet do 916 000 l ( wcześniejszy typ Yorktown magazynował 673 000 l.).

Późniejsze modernizacje pogorszyły stateczność okrętów, co zrównoważono umożliwiając wypełnianie pustych zbiorników wodą morską.

14 okrętów tego typu wzięło udział w działaniach II Wojny Światowej.

Dostarczane od końca 1942 roku, decydująco ugruntowały przewagę strategiczną US Navy w wojnie z Japonią, wraz z bardzo licznym typem lotniskowca lekkiego Independence (https://warshipy.pl/post/typ-independence).

Okręty te stanowiły główną siłę uderzeniową we wszystkich większych operacjach po 1943 roku.

Wobec faktycznego rozbicia potencjału marynarki japońskiej, głównym zagrożeniem od jesieni 1944 roku stanowiły dla tych okrętów samobójcze ataki Kamikaze.

Wojenne modyfikacje skupiły się więc na zwiększeniu systemów obronnych okrętów. Zwiększono ilość działek Boforsa (nawet do 72). Powiększono też ilość działek 20 mm, zastępując częściowo zestawami podwójnymi. Ich liczba wzrosła na niektórych jednostkach do 72.

Rozbudowana została wyspa oraz zwiększano wyposażenie radarowe.

Zastosowane zmiany oraz wzrost etatowej załogi przyczyniły się pod koniec działań wojennych do pogorszenia stabilności okrętów.

Pomimo uszkodzeń i strat wśród załóg, żaden z Essex'ów nie został utracony podczas działań wojennych.

Po II Wojnie Światowej typ Essex stopniowo przystosowywano do obsługi samolotów odrzutowych, najbardziej widoczną modernizacją było dodanie skośnego pasa startowego, oraz całkowita przebudowa systemu wind.

Schemat modernizacji lotniskowców typu Essex w latach 50-tych i 60-tych.



Systematycznie modernizowano obronę przeciwlotniczą.

Lotniskowce te z powodzeniem służyły w US Navy aż do lat 70-tych XX wieku, biorąc czynny udział w konfliktach w Korei i Wietnamie.

Ze względu na ograniczenia konstrukcji okrętów nie były one jednak przystosowane do obsługi najcięższych maszyn F-4 Phantom II i A-6 Intruder.

Cztery lotniskowce zostały zachowane jako pomniki historii;

•USS "Yorktown" ( znajduje się w Patriots Point Naval & Maritime Museum w Mount Pleasant)

•USS "Intrepid" (Intrepid Sea-Air-Space Museum w Nowym Yorku)

•USS "Hornet" (USS Hornet Museum w Alameda)

•USS "Lexington" (USS Lexington Museum w Corpus Christi Bay)

Lotniskowce typu Essex był podstawową siłą uderzeniową US Navy na podczas wojny na Pacyfiku. Choć ich koncepcja wywodziła się jeszcze z przed wojny, okazały się bardzo uniwersalnymi jednostkami, zdolnymi do realizacji powierzonych im zadań bojowych.

Ich racjonalna, choć nie pozbawiona mankamentów konstrukcja, wraz z prostotą i doskonałym tempem budowy, zapewniły US Navy decydujące zwycięstwo nad Japonią.

Essex był najliczniejszym typem lotniskowców floty w historii.

USS "Franklin" (CV-13) podczas budowy w stoczni w Newport.

Maj 1943 roku.

Wodowanie USS "Bunker Hill" (CV-17).

Data wodowania- dokładnie rok po Pearl Harbor- 7.12.1942.

Ceremonia włączenia do służby USS "Yorktown" (CV-10) w Norfolk.

15.04.1943.

USS "Wasp" (CV-18).

1945 r.

USS "Philippine Sea" (CV-47)

Grumman TBF-1 Avenger ze złożonymi skrzydłami.

W tle widoczny lądujący Grumman F6F-3 Hellcat na pokładzie USS "Lexington" (CV-16)

Curtiss SB2C Helldiver na pokładzie lotniczym.

Grumman TBF-1 Avenger oczekuje sygnału pozwolenia na start na pokładzie USS "Yorktown" (CV-10)

Grumman F6F-3 Hellcat na pokładzie USS "Yorktown" (CV-10)

Załoga pomaga opuścić pilotowi Grumman F6F Hellcat po "twardym lądowaniu" na pokładzie USS "Essex" (CV-9).

Japoński atak na lotniskowiec USS "Wasp" (CV-18), niedaleko Marianów 19.06.1944.

USS "Essex" (CV-9) trafiony przez Kamikze podczas zmagań w Zatoce Leyte. 25.11.1944.

Dziobnica USS "Ticonderoga" (CV-14) w suchym doku daje wyobrażenie o wielkości lotniskowców typu Essex.

Wyraźnie widoczny kliprowy dziób z podwójnym stanowiskiem przeciwlotniczym na podtypie Ticonderoga.

Lotniskowce typu Essex zgrupowane w grudniu 1944 roku.

USS "Franklin" (CV-13)

USS "Intrepid" (CV-11) płonie po trafieniu przez Kamikaze.

16.04.1945.

Dwa Curtiss SB2C-4 Helldiver nad amerykańską grupą bojową, podczas walk o Okinawę. 1945 r.

USS "Bon Homme Richard" (CVA-31)

Widok z celownika na USS "Intrepid"

USS "Essex" (CV-9). Zdjęcie powojenne.

USS "Intrepid" (CV-11) przed i po zimnowojennej modernizacji.

Plan zmodernizowanego w latach 60-tych USS "Wasp" (CV-18).

USS "Essex" (CV-9).

Czerwiec 1967 r.

Aż do ery kosmicznej. Sikorsky SH-3 Sea King podnosi astronautów z misji Apollo-17. W tle widoczny USS "Ticonderoga" (CV-14).

19.12.1972.

USS "Intrepid" (CV-11) jako okręt-muzeum w Nowym Yorku.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Filmik zawiera wiele unikatowych ujęć z pokładu lotniskowców typu Essex

https://youtu.be/jQIKrtpvQb4

----------------------------------------------------

Bibliografia;

Krzysztof Zalewski, Lotniskowce II Wojny Światowej

Mark Stille, Lotniskowce US Navy 1942-1945

Roger Chesneau, Conway's All the World's Fighting Ships 1922-1946

Norman Friedman, U.S. Aircraft Carriers: An Illustrated Design History

Douglas Ford, Pacyfik. Starcie Mocarstw

John Toland, Wschodzące Słońce. Schyłek i upadek Cesrstwa Japonii

Zbigniew Flisowski, Burza nad Pacyfkiem

Jean Edward Smith, FDR

Zdjęcia;

https://www.intrepidmuseum.org/

https://www.recoverycurios.com

https://www.midwaysailor.com

https://www.history.navy.mil

Zapraszam na funpage Szparagusa https://www.facebook.com/szparagus1