Typ Renown cz. 1

Wybuch wojny na przełomie lipca i sierpnia 1914 roku witany był entuzjazmem społeczeństw po obydwu stronach konfliktu. Panowało powszechne przekonanie że wojna rozstrzygnie się w ciągu kilku tygodni.

Wkrótce te złudzenia rozwiały się po I bitwie nad Marną, która ocaliła Paryż i Francję, ale zakończyła wczesną, manewrową fazę działań wojennych. Na Froncie Zachodnim armie zaległy w okopach. Rozpoczynał się koszmar wojny na wyczerpanie.

Wielka Brytania przystępując do konfliktu w obronie złamanej przez Niemcy neutralności Belgii, potrzebowała czasu na rozbudowę swej skromnej armii lądowej. Oczekiwano więc sukcesów w wojnie morskiej, gdzie Royal Navy mogła wyzyskać swą przewagę nad Kaiserliche Marine.

Tymczasem rozczarowania pierwszych tygodni wojny wywołały w Wielkiej Brytanii falę nastrojów antyniemieckich. Ofiarą wspieranej przez prasę nagonki padł- ze względu na swe pochodzenie, dowodzący flotą Pierwszy Lord Morski- admirał książę Louis Battenberg (ataki te skłonią później księcia do zmiany nazwiska rodowego na Mountbatten).

Na stanowisku zastąpił go, powracający z emerytury, admirał John Fisher (30.10.1914). Druga kadencja Fishera okazała się krótka i pełna konfliktów ze swym niedawnym protegowanym- Winstonem Churchillem, który pełnił w gabinecie Asquitha funkcję Pierwszego Lorda Admiralicji. Fisher zainicjował jednak intensywny-ostatni jak się miało okazać- program budowy promowanych przez siebie krążowników liniowych.

Już na początku działań wojennych anulowano budowę trzech ostatnich pancerników typu Revenge/Royal Sovereign (miały to być "Resistance", "Renown" i "Repluse").

HMS "Ramillies".

Był to ostatni zbudowany pancernik typu Revenge/Royal Sovereign.

Typ Renown zaprojektowano tak by użyć dział przygotowanych dla anulowanych okrętów tego typu.

Brytyjskie zwycięstwo wiceadm. Sturdee pod Falklandami (8.12.1914) nad Eskadrą Wschodnioazjatycką hrabiego von Spee, w której miały swój udział HMS „Invincible” i HMS „Inflexible” umocniły autorytet Fishera.

Założenie nowych okrętów powstało w zaledwie kilka tygodni- zakładano osiągi na poziomie 32 w prędkości (mające przewyższać najszybsze okręty niemieckie), cięższe uzbrojenie główne, pancerz na poziomie pierwszych brytyjskich krążowników liniowych (typ Invincible https://warshipy.pl/.../typ-invincible-brytyjski-chart... ). Rolą taktyczną tych jednostek miało być prowadzenie rozpoznania, bądź pościgu, oraz wyzyskanie swej przewagi w batalii by wymanewrować szyk przeciwnika, możliwie realizując obejście wrogiego ugrupowania od czoła- a więc klasyczne 'crossing the T".

Projekt opracowany został przez zespół na czele którego stał główny konstruktor floty- Eustace Tennyson d'Eyncourt.

W pracach projektowych dominował pośpiech, co miało niestety zemścić się na projekcie przyszłych okrętów.

Uzyskane finansowanie pozwoliło na zatwierdzenie budowy dwóch nowych okrętów.

Zamówienie złożono 30.12.1914 r. Nowym jednostkom nadano niewykorzystane nazwy-

HMS "Renown"- zlecenie otrzymała stocznia Fairlfield w Govan

HMS "Repulse"- zlecenie otrzymała stocznia J. Browna w Clydebank

Data położenia stępek obydwu jednostek (25.01.1915) nie była przypadkowa- był to dzień urodzin Johna Fishera.

Były to pierwsze krążowniki liniowe budowane po trzyletniej przerwie (ostatnim był HMS "Tiger" https://warshipy.pl/post/hms-tiger-najwspanialszy-z-kotow ).

O nietypowym przebiegu projektu świadczy fakt że ostateczna dokumentacja techniczna została przekazana w kwietniu 1915 roku- cztery miesiące po rozpoczęciu prac na pochylniach.

Schemat opancerzenia krążowników liniowych typu Renown.

Sylwetka HMS "Repulse" z 1916 roku.

Dane Techniczne

Typ Renown był aż o 27 metrów dłuższy od "Tigera"- licząc 242,01 m.

Szerokość wynosiła 27,43 m.

Zanurzenie średnie mieściło się w przedziale 7,80- 8,20 m.

Zastosowanie cięższych dział (uprzednio przygotowane dla niezrealizowanych okrętów typu Revenge/Royal Sovereign) kalibru 381 mm (L/42 Mk I) w wieżach Mk I spowodowało zwiększenie masy uzbrojenia i wymusiło wyposażenie jednostek w jedynie trzy dwulufowe wieże (na dziobie wieże A i B oraz Y na rufie).

Wieże dziobowe umiejscowiono w superpozycji.

Do dział tych stosowano pociski miotające o masie 871 kg (ładunek miotający kordytu MD45 ważył 194 kg nadawał pociskom prędkość początkową 732m/s0).

Zasięg maksymalny wynosił 21,385 m.

Uzbrojenie średnie składało się z unikatowej konfiguracji dział kal. 102 mm (L/44 Mk BL IX) zgrupowanych w trzylufowe stanowiska (w pięciu zestawach ) oraz dwa pojedyncze stanowiska.

Uzupełniały je dwie pojedyncze armaty kal. 76,2 (L/45 20 cwt Mk I).

Wsparcie stanowiło pięć karabinów Maxim kal. 7.7 mm.

Na pokładzie znajdowały się też po cztery działka salutacyjne kal. 47 mm (Hotchkiss Mk I).

Okręty zostały uzbrojone w dwie podwodne wyrzutnie torped kal. 533 mm, znajdujące się pod wieżą A.

Początkowe plany zakłady również uzbrojenie typu Renown w zapas 25 min morskich, zostały one jednak ostatecznie zarzucone.

Jednostki posiadały dwa dalocelowniki (o bazie 9,14m i 4,57 m), oraz dalmierze 15-stopniowe na wieżach A i Y.

Okręty posiadały po dwa trójrożne maszty.

Duży nacisk położono na układ napędowy okrętów. Zajmował on aż 38% długości kadłuba dzieląc się na przedziały maszynowe długości 33,53 m oraz kotłownie długości 58,83 m. Znajdowały się w nich 42 kotły parowe (sekcyjne) Babcock- Wilcox. Kotły opalane były paliwem płynnym.

Dwa zespoły turbin Brown-Curtis (w dwóch równoległych przedziałach) miały wspólną moc 120 000 KM.

Każdy z zespołów składał się z turbin wysokiego ciśnienia- osobnego dla biegu w przód i wstecz.

Napędzały one cztery wały śrubowe. Średnica trój-skrzydłowych śrub wynosiła 4,12 m.

Masa zespołu napędowego wynosiła 21,35% masy ogólnej.

Zapas paliwa wahał się pomiędzy 4234-4289 t, przy zasięgu 3650 mm.

Uzyskane prędkości maksymalne podczas prób morskich wynosiły odpowiednio 32,68 w dla HMS "Renown" i 31,72 dla HMS "Repulse".

Istotnie, były to w chwili wejścia do służby, najszybsze okręty liniowe na świecie.

W budowie kadłubów użyto wiązania wzdłużno-poprzeczne, przy nitowaniu stali High Tensile. Kadłuby podzielone zostały na 18 przedziałów wodoszczelnych i posiadały podwójne dno na niemal całej długości.

Innowacyjnym rozwiązaniem było zastosowanie tzw. wewnętrznego bąbla przeciwtorpedowego-wystawał on na 0,91 m na zewnątrz kadłuba i sięgał 4,27 m wewnątrz.

Ciężar uzbrojenia oraz układu napędowego został skompensowany opancerzeniem okrętów.

Główny pas pancerny (od wieży A do Y) miał tylko 152 mm grubości. Zwężając się następnie do 102 mm w kierunku dziobu i 76 mm w kierunku rufy. Ponad pasem pancernym znajdowały się płyty grubości 38 mm.

Nadbudówki od 25 mm poprzez 28,6 mm do maks 38 mm.

Pokład dolny miał 63,5 mm grubości, pokład główny od 19 (środek pokładu) poprzez 32 mm i 38 mm (pasy przy-burtowe) do 76 mm (nad siłowniami).

Wieże główne w części dziobowej miały 178 mm pancerz, w części dolnej 102 mm.

Barbety wież głównych chronił pancerz grubości 178 mm powyżej głównego pokładu, pomiędzy pokładem dolnym a górnym 127 mm.

Masa pancerza gotowych jednostek stanowiła 18% (waga 4770 t) ogólnej masy.

Typ Renown miał też po 10 reflektorów bojowych (na wypadek walk nocnych) o średnicy lustra 91,44 cm.

Wyporność normalna okrętów wyniosła 27,600 t, pełna 32,220 t. ("Renown") i 31 592 t ("Repulse").

W międzyczasie jednak okręty straciły swego "patrona".

Spory wokół (katastrofalnej dla Ententy) Operacji Dardanelskiej, przyczyniły się do dymisji zarówno Johna Fishera jak i Winstona Churchilla z zajmowanych stanowisk w 1915 roku.

Tempo budowy było imponujące- wodowanie "Repulse" nastąpiło 8.01.1916, "Renown" 4.03.1916 r (przyjęte do służby odpowiednio 20.09.1916 i 18.08.1916).

Były to duże, piękne okręty, o świetnych właściwościach morskich, o wyraźnie odmiennej od "Splendid Cats" smukłej sylwetce.

Tradycyjnie angielskie okręty otrzymały motta które brzmiały odpowiednio;

"Qui Tangit Trangatur" "Who touches me is broken" ("Repulse"), oraz;

"Antiquae Famae Custos"- "Guardian of Ancient Renown" ("Renown").

Służba

Obydwa krążowniki liniowe były wyposażane gdy doszło do walnego starcia morskiego Wielkiej Wojny- Bitwy Jutlandzkiej (31.05-1.06.1916 r.)

Tragiczny los brytyjskich krążowników liniowych w tej batalii był powodem rozległych analiz Admiralicji, prowadzących do nie zawsze słusznych wniosków.

Duża część odpowiedzialności zrzucona została na niewystarczającą ochronę pancerną krążowników liniowych (co było celową manipulacją dowództwa Royal Navy, chcącego zatuszować narzucenie błędnych procedur).

To nie słabe opancerzenie zawiodło krążowniki liniowe i ich załogi, a systemy kontroli ognia, dalmierze, pociski przeciwpancerne i kordyt, jak też zaniedbania i presja dowództwa do zwiększenia szybkostrzelności za wszelką cenę.

Wejście do służby okrętów typu Renown nastąpiło w fatalnym dla nich momencie. Ponieważ jednak ich pancerz rzeczywiście ustępował współczesnym jednostkom, niemal od razu poddano je pierwszej modernizacji.

W 1916 roku w Rosyth podniesiono wysokość przedniego komina (z powodu zbytniego zadymiania rejonu przedniego masztu), oraz wzmocniono opancerzenie poziome (co miało poprawić ochronę przed trafieniami z dużej odległości), pokład główny, rejon przedziałów maszynowych, rejon magazynów amunicji został pokryty dodatkowymi blachami stali o podwyższonej wytrzymałości grubości 51 mm.

Poprawiono też pancerną osłonę urządzeń sterowniczych.

Zmieniono układ reflektorów.

Łącznie masa wzrosła o ok 500 t, co zmniejszyło maksymalny zapas paliwa krążowników liniowych.

Okręty zostały włączone w skład 1st Battlecruiser Squadron w miejsce utraconych okrętów w Bitwie Jutlandzkiej.

HMS "Repulse" był pierwszym dużym okrętem Royal Navy na którym zamontowano platformę startową dla samolotu.

Pierwszy start samolotu Sopwith Pup z platformy na wieży B odbył się 1.10.1917 r, przy ustawieniu wieży pod kątem 45 stopni (pod wiatr).

Nieco inna platforma była następnie testowana na wieży Y (zwrócona w stronę śródokręcia, start również pod wiatr przy ustawieniu 30 stopni).

HMS "Renown" został podobnie wyposażony w 1918 roku.

HMS "Renown" w pełnej okazałości.

Podczas testów ustalono przeznaczenie platform na wieżach B dla większych samolotów dwumiejscowych, podczas gdy ta na wieży Y służyła mniejszym maszynom jednomiejscowym.

Na pokładach zaczęto używać składane hangary dla czterech pokładowych samolotów (po dwa jedno i dwu-miejscowe). Samoloty pokładowe musiały jednak korzystać z lotnisk naziemnych by lądować, co bardzo ograniczało ich obszar operacyjny.

Zaprzestanie dużych operacji nawodnych przez Hochseeflotte po 1916 r. zmniejszyło również aktywność dużych jednostek Royal Navy.

HMS "Repulse" wziął udział tzw. Drugiej Bitwie pod Helgolandem 17.11.1917 r. która okazała się krótką akcją przeciwko niemieckim pancernikom i krążownikom. Wdał się tam w walkę z pancernikami SMS „Kaiser” i SMS „Kaiserin” ("Repulse" uzyskał 2 trafienia spośród wystrzelonych 54 pocisków kal. 381 mm), ale bez skutków po żadnej ze stron.

Obydwa krążowniki liniowe były częścią zespołu adm. Beatty'ego 21.11.1918 roku który przyjmował okręty Hochseeflotte w zatoce Firth of Forth w celu internowania po podpisanym zawieszeniu broni.

Rozpoczynały się lata pokojowej służby krążowników liniowych typu Renown.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Louis Battenberg

Pierwszy Lord Morski w latach 1912-1914.

Admirał John Fisher.

Powrócił na stanowisko Pierwszego Lorda Morskiego w latach 1914-1915. Był wielkim zwolennikiem budowy krążowników liniowych.

Eustace Tennyson d'Eyncourt.

Główny konstruktor floty.

Koordynował projekty pancerników typu Revenge, krążowników liniowych typu Renown i Admiral.

Widok na rufę HMS "Repluse" podczas budowy.

Wodowanie HMS "Repulse" w stoczni John Brown & Company w Clydebank

Montaż dział kal. 381 mm (L/42 Mk I)

Widok na śródokręcie HMS "Repulse". Na tylnym maszcie umieszczono tablice z nazwami bitew w których walczyły poprzednie okręty Royal Navy noszące to samo imię.