Historia służby San Francisco - Walki w rejonie Guadalcanal

Bitwa koło przylądka Esperance

Po wylądowaniu wojsk amerykańskich na Wyspie Guadalcanal Japończycy usilnie starali się dostarczyć zapasy wojenne i wzmocnić garnizon na wyspie. Jedynym dostępnym sposobem było wysyłanie sił morskich, które to szybkimi wypadami mogły dostarczyć zaopatrzenie i kolejnych żołnierzy w rejon walk. Wypady tego typu były nazywane "Tokyo Express", gdyż były realizowane przez szybkie jednostki floty. Do tego typu akcji doszło również w nocy z 11 na 12 października 1942, kiedy to rejon wyspy patrolowały 4 amerykańskie krążowniki i 5 niszczycieli. Wśród nich były dwa krążowniki ciężkie: San Francisco i Salt Lake City i dwa lekkie: Boise i Helena. Japończycy skierowali w rejon wyspy trzy ciężkie krążowniki: Furutaka, Aoba i Kinguasa, w eskorcie dwóch niszczycieli. Najważniejszym jednak elementem sił japońskich były dwa transportowce wodnosamolotów i 6 niszczycieli, na pokładzie których były amunicja, żywność, działa i około 800 żołnierzy.

Uszkodzony krążownik Boise wchodzi do stoczni w Filadelfii, aby usunąć uszkodzenia po bitwie koło przylądka Esperance, listopad 1942

Już około godziny 23 amerykański samolot zwiadowczy wykrył obecność japońskiego zespołu. Dowodzący amerykańskimi siłami admirał Scott postanowił przechwycić japoński zespół między wyspami Guadalcanal a Savo. Dzięki dobrej wiedzy taktycznej i odpowiedniemu manewrowaniu Amerykanie doprowadzili do tzw crossing T. Wszystkie ciężkie okręty amerykańskie mogły strzelać pełną salwą burtową, podczas gdy Japończycy mogli strzelać tylko z dział dziobowych. Jednostkom amerykańskim sprzyjał fakt posiadania przewagi technologicznej w postaci radaru, jednak Japończycy przewyższali swoich przeciwników w umiejętności walki nocnej i torpedowej. Japończycy żeby uciec spod nawały ognia musieli dokonać zwrotu, zwrotu, który kosztował utratę życia japońskiego dowódcę Aritomo Goto. Jego okręt flagowy Aoba otrzymał ponad 30 trafień.

Krążownik Furutaka, utracony przaz Japończyków podczas bitwy koło przylądka Esperance

Kolejnym okrętem, który dostał się pod ogień podczas zwrotu był krążownik Furutaka, po ostrzale płonął, a jego działa nie odpowiadały. Trzeci w szyku Kinguasa zrobił zwrot na drugą burtę i dzięki temu uniknął nawały ogniowej. Kolejny okręt - niszczyciel Fubuki - zatonął trafiony pociskami podczas wykonywania zwrotu. W tej fazie bitwy zatonął rażony ogniem okrętów japońskich i własnych niszczyciel Duncan. Wyszedł on do ataku torpedowego, w którym ugodził krążownik Furutaka. Ostatni etap bitwy wiąże się z niefortunnym włączeniem reflektorów przez krążownik Boise, przez co okręty japońskie skoncentrowały na nim ogień, ciężko go uszkadzając. Siły japońskie uchodziły, dowódca amerykański o godzinie 0:28 zrezygnował z pościgu. Na tym bitwa się zakończyła. Niestety transportowce japońskie dowiozły zaopatrzenie na Guadalcanal, w zasadzie nie niepokojone. Podczas tej operacji Japończycy stracili krążownik Furutaka, który zatonął o 2:48, jeden niszczyciel w trakcie bitwy i dwa bezpośrednio po niej.

20 października zespół San Francisco otrzymał rozkaz powrotu do bazy, jednak jeszcze przed jego wykonaniem na krążowniku Chester dostrzeżono torpedy wystrzelone z japońskiego okrętu podwodnego I-176, jedna z nich trafiła właśnie USS Chester. Kolejna torpeda trafiła krążownik Helena, następne wybuchły w pobliżu kolejnych okrętów, jednak nie wyrządziły żadnych szkód. Po powrocie do bazy San Francisco ponownie wrócił na wody okalające Guadalcanal, by podczas kolejnego pobytu w bazie zmienić dowódcę i objąć etat okrętu flagowego nowego zespołu – TF65. Już 31 października TF65 popłynął na Guadalcanal aby wspierać oddziały lądujące na wyspie.

Krążownik Atlanta przechodzący obok San Francisco

I bitwa koło Guadalcanal

Zespół CTG 67.4, którego okrętem flagowym był San Francisco, wypłynął 10 listopada wraz z transportowcami w rejon Guadalcanal. Już w południe jednostki zostały wykryte przez japoński samolot rozpoznawczy. 12 listopada, po rozładowaniu zaopatrzenia i żołnierzy na wyspie zespół zaatakowały japońskie samoloty torpedowe. Jeden z nich zrzucił niecelną torpedę w kierunku krążownika, a następnie został zestrzelony. Niestety spadający samolot uderzył w rufę San Francisco. Zginęło 15 marynarzy, a około 30 zostało rannych. Dodatkowo uszkodzone zostało zapasowe stanowisko dowodzenia, sterówka na rufie, rufowe stanowiska kierowania ogniem przeciwlotniczym, radar i część stanowisk artylerii przeciwlotniczej. Było to preludium do I bitwy pod Guadalcanal. Uchodzące jednostki amerykańskie poinformowano o silnym zespole japońskim, działającym w tym rejonie. Po odeskortowaniu na bezpieczną odległość transportowców siły amerykańskie wróciły w rejon wyspy. W składzie zespołu amerykańskiego znajdowały się dwa krążowniki ciężkie (San Francisco, Portland), jeden lekki (Helena) i dwa przeciwlotnicze (Juneau i Atlanta). Osłonę zapewniało 8 niszczycieli. Siły japońskie składały się z dwóch pancerników (Hiei i Kirishima), lekkiego krążownika Nagara i 11 niszczycieli osłony.

Obrona przeciwlotnicza amerykańskiego zespołu walczy z japońskimi samolotami

Zespół japoński został wykryty o 1:20 w nocy 13 listopada za pomocą radaru Heleny. Przez uszkodzony radar na pokładzie okrętu flagowego San Francisco dowództwo skazane było na komunikację radiową płynącą z innych okrętów. Japońskie siły płynęły w trzech liniach, zespół amerykański wszedł między nie. O 1:40 Atlanta wraz z płynącymi na czele niszczycielami natknęły się na dwa japońskie niszczyciele, Yudachi i Harusame. Japończycy po oświetleniu krążownika Atlanta reflektorami, rozpoczęli jego ostrzał. Do krążownika przeciwlotniczego strzelały pancernik Hiei i niszczyciela Akatsuki, który wystrzelił również torpedy. W tym czasie ogniem odpowiedziały niszczyciele amerykańskie. Bliska odległość spowodowała liczne trafienia w pancernik, który zaczął płonąć. Wystrzelone z niszczycieli torpedy dosięgnęły celu lecz nie zdążyły się uzbroić i nie wyrządziły żadnych szkód. Dwa amerykańskie kontrtorpedowce zostały wyłączone z walki, z których jeden (Laffey) zatonął, a drugi (Cushing) został ciężko uszkodzony (zatonął później).

Niszczyciel Cushing

Siły japońskie straciły natomiast w tym czasie niszczyciel Akatsuki. Krążowniki San Francisco i Portland walczyły z japońskimi niszczycielami. Zamęt bitewny był tak duży, że San Francisco ostrzelał również płonącą Atlantę. Gdy zorientował się w sytuacji przeniósł ogień na pancernik Hiei. Odległość niespełna 2 kilometrów powodowała, że nie sposób było nie trafić. Tak japoński pancernik jak i amerykański krążownik trafiały raz po raz. Mimo miażdżącej przewagi artylerii Japończyków, sytuacja w której się znaleźli była nie do pozazdroszczenia. Potężne 356-cio mm działa Hiei miały mniejszą szybkostrzelność od amerykańskich 203mm. Natomiast na takim dystansie te ostatnie przebijały nawet pancerz burtowy japońskich pancerników (mimo modyfikacji na ich burcie znajdowało się tylko 203mm pancerza). Amerykańskie działa nawet przy dystansie 10km miały zdolność penetracji 254mm pancernej blachy. Pociski trafiły w sterówkę pancernika, demolowały kadłub. W końcu do ostrzału przyłączył się drugi amerykański ciężki krążownik. Hiei płonął, był niesterowny. Około godziny drugiej w nocy San Francisco przeniósł ogień na pancernik Kirishima.

Niszczyciel Laffey, wrzesień 1942

Niestety sam krążownik był w złej sytuacji. Dostał się pod ostrzał pancernika na jednej burcie i krążownika i niszczyciela na drugiej. Okręt otrzymał w tym czasie trafienie w mostek. Zginęła cała obsada poza oficerem łączności. Jednostka została po części sparaliżowana. Możliwe było jedynie sterowanie silnikami. Na okręcie brakowało łączności między newralgicznymi stanowiskami. Po tymczasowym przywróceniu sterowania, pocisk ponownie uderzył w mostek. Gdy grupom awaryjnym udało się przenieść sterowanie okrętem do wieży dowodzenia, w nią również trafił pocisk. W tym czasie Japończycy przestali strzelać. Ciężko uszkodzony San Francisco również zaprzestał prowadzenia ognia. Siły japońskie rozpoczęły odwrót, na pożegnanie niszczyciel Amatsukaze wystrzelił salwę torpedową, która trafiła niszczyciel Barton (który zatonął) i krążownik Juneau (który początkowo przetrwał, jednak później został storpedowany i zatopiony przez japoński okręt podwodny I-26).

Pancernik Hiei

Niszczyciel Akatsuki, 1937

W bitwie i bezpośrednio po niej zatonęły Atlanta i Juneau, 4 amerykańskie niszczyciele, dwa krążowniki ciężkie były uszkodzone, zginęło ponad 1400 marynarzy. Ze strony japońskiej zatopiony został pancernik Hiei (płonący i ciężko uszkodzony po nocnej bitwie okręt dodatkowo zaatakowały bombowce i torpedowce amerykańskie) i dwa niszczyciele, straty ludzkie wyniosły maksymalnie do 800 zabitych.

Krążownik przeciwlotniczy Atlanta

Krążownik przeciwlotniczy Juneau

San Francisco podczas tej bitwy otrzymał 45 trafień pociskami od 127mm do 356mm, nie licząc licznych trafień z broni małokalibrowej. Na szczęście dla okrętu uszkodzenia nie dotyczyły części podwodnej. Dzięki temu okręt mimo uszkodzeń pozostał na powierzchni, prowadząc aż do końca ogień. Straty wśród załogi wyniosły 77 osób zabitych, wśród których był również dowódca zespołu kontradmirał Callaghan i kapitan krążownika Young. Na pokładzie okrętu wybuchło łącznie 22 pożary, z których wszystkie zostały ugaszone. Za bohaterskie czyny podczas bitwy Medal Honoru otrzymało 5 osób (w tym 3 pośmiertnie), prezydent uhonorował sam okręt prezydenckim odznaczeniem.

Zdjęcie krążownika San Francisco z zaznaczonymi miejscami trafień w I bitwie koło Guadalcanal

14 listopada uszkodzona jednostka dotarła do Espiritu Santo, następnie przeszła do Numea, by 23 listopada wyruszyć w drogę do Stanów Zjednoczonych. Ostatecznie 11 grudnia okręt dotarł do stoczni Mare Island gdzie wkrótce rozpoczął się jego remont.