Krążowniki typu Garibaldi, historia służby: Argentyna i Hiszpania

Argentyna

Garibaldi

Okręt zbudowano w latach 1894-1896 przez stocznię Ansaldo. Dwa dni po oddaniu okrętu do służby wypłynął on do Buenos Aires. W 1908 okręt przeszedł modernizację, stał się również jednostką szkolną dla artylerzystów, strażaków i oficerów. W 1924 przypadł mu w udziale zaszczyt powitania włoskiej eskadry która przybyła w rejon La Platy. Aż do 1931 pełnił funkcje reprezentacyjne kiedy go wycofano ze służby. W kolejnych dwóch latach nastąpiła degradacja okrętu. Wymontowano z niego części, z przeznaczeniem dla pozostałych w służbie bliźniaczych jednostek. W 1934 nastąpiło jego ostateczne wycofanie, po czym w 1935 został sprzedany na złom. Złomowanie nastąpiło w latach 1936-1937 w Szwecji.

Krążownik Garibaldi

San Martin

Wybudowany w latach 1895-1898 w stoczni Orlando okręt przeszedł próby morskie po czym wyruszył w rejs do Argentyny. Po drodze odwiedził brytyjski Gibraltar i brazylijską Bahię. W 1903 przewiózł delegację argentyńską mającą podpisać porozumienie o przebiegu granic między Argentyną a Chile. W 1919, gdy w Argentynie doszło do zamieszek robotniczych, okręt wziął udział w ich tłumieniu. W 1926 został zmodernizowany (wymieniono kotły na opalane olejem, zmodyfikowano również artylerię). Wycofano go w 1935, ostatecznie na złom trafił w 1947.

Krążownik San Martin podczas prób morskich, zdjęcie koloryzowane

General Belgrano

Okręt wybudowano w szybkim tempie jak na ówczesne warunki (1896-1898) w stoczni Orlando w Livorno. Prawie gotowy okręt został zakupiony przez Argentynę. Po próbach skierowano go na wody Ameryki Południowej. Nowa jednostka została wykorzystana do przewozu prezydenta Argentyny na miejsce podpisania traktatu pokojowego z Chile w 1899. Od 1902 okręt znajdował się w rezerwie, do służby przywrócono go po zamontowaniu na nim telegrafu w 1907. Pięć lat później okręt otrzymał sprzęt radiowy. W latach 20-tych XX wieku wypłynął w rejs do Europy. Okręt popłynął do Genui gdzie marynarze uczestniczyli w odsłonięciu pomnika generała Belgrano. Po powrocie do Argentyny, w 1927, jednostka przeszła modernizację podobną do San Martin, obejmowała ona zmiany w napędzie i uzbrojeniu. Trwała ona dwa lata. W 1933 zmieniono jego przydział z marynarki wojennej na straż przybrzeżną. Pod koniec roku krążownik stał się bazą okrętów podwodnych. W tym charakterze dotrwał do 1947, kiedy nastąpiła jego sprzedaż na złom.

Pueyrredon

Podobnie do San Martin okręt wybudowano w latach 1896-1898. Po testach maszyn i artylerii skierowano go do Argentyny. Po latach służby w 1918 przeklasyfikowano go na okręt szkolny. W 1922 przeszedł modernizację, kotły wymieniono na opalane olejem. W 1927 przeklasyfikowano go na okręt obrony wybrzeża, a w 1941 stał się ponownie okrętem szkolnym. Wycofany ze służby w 1954 został sprzedany na złom w 1955. Złomowanie nastąpiło w Japonii.

Argentyna zamówiła jeszcze dwie jednostki typu Garibaldi, z których po podpisaniu porozumień granicznych ostatecznie zrezygnowała. Kupiła je Japonia.

Hiszpania

Cristobal Colon

Budowany początkowo dla Włoch krążownik Giuseppe Garibaldi (II okręt typu o tej nazwie) odkupiła w 1896 Hiszpania. Nazwę okrętu zmieniono na Cristobal Colon. Główne uzbrojenie w postaci dwóch dział 254mm nie zostało zainstalowane. Podstawową przyczyną były ich wady konstrukcyjne. Działa te początkowo były przeznaczone dla modernizowanego, włoskiego pancernika Dandolo, jednak odrzucono je z racji niespełnienia reżimów technicznych. Mówi się również o embargu nałożonym na zakup uzbrojenia przez Brytyjczyków (działa dla krążowników typu Garibaldi były produkowane we włoskich zakładach brytyjskiego Armstronga).

Oficerowie krążownika Cristobal Colon, w tle widoczna wieży bez zamontowanego działa.

Krążownik postanowiono ostatecznie uzbroić w 240mm działa francuskiego Schneidera. W 1898 Colon popłynął do Tulonu, tam oczekiwał na montaż artylerii głównej. Niestety, opóźnienia przy produkcji dział spowodowały, że ostatecznie ich nie zamontowano. Colon musiał wracać do Hiszpanii.

Cristobal Colon

Zwiększenie napięcia między Stanami Zjednoczonymi a Hiszpanią spowodowało, że okręt był pilnie potrzebny. W miejsce dział artylerii głównej pozatykano drewniane pale, które miały je imitować. W kwietniu 1898 Colon wypłynął w kierunku portugalskich Wysp Zielonego Przylądka. Tam nastąpiła koncentracja hiszpańskiej eskadry, która była dowodzona przez admirała Cerverę. Po wybuchu wojny amerykańsko – hiszpańskiej Portugalczycy w myśl prawa morskiego nakazali opuszczenie wód terytorialnych Portugalii w ciągu 24 godzin.

Cristobal Colon inne ujęcie

Eskadra admirała Cervery na Wyspach Zielonego Przylądka

Hiszpanie początkowo popłynęli w kierunku San Juan na Karaibach. Niszczyciele hiszpańskie odłączyły się od zespołu szukając węgla, najpierw na francuskiej Martynice, później w holenderskim Curacao. Państwa te ogłosiły neutralność i zabroniły sprzedaży węgla w swoich portach. Jedynie w Curacao dwa z okrętów pobrały 600t. węgla na pokłady i odpłynęły. W tym czasie do admirała Cervery dochodzą wieści o blokadzie San Juan przez amerykańską flotę. Cervera obiera kurs do niezablokowanego jeszcze Santiago de Cuba. Chce tam dokonać przeglądu maszynowni i oczyszczenia kadłubów ze skorupiaków, co ma podnieść sprawność okrętów i zwiększyć ich maksymalną prędkość. Hiszpańska eskadra przybyła do Santiago de Cuba 19 maja 1898. Niestety, już 27 maja, w pobliżu miasta pojawiają się amerykańskie okręty. Następuje blokada portu. Już następnego dnia Amerykanie dostrzegają w porcie krążownik Cristobal Colon. 31 maja po raz pierwszy okręt staje się celem ostrzału. Colon odpowiada z dział artylerii dodatkowej. Obydwie strony nie osiągają trafień. Jeszcze kilkukrotnie amerykańskie okręty podchodzą i ostrzeliwują port oraz okręty w nim zakotwiczone.

Krążowniki pancerne Cristobal Colon i Vizcaya

Niestety dla Hiszpanów sytuacja na lądzie pogarsza się. W lipcu była już na tyle zła, że obawiano się zdobycia przez Amerykanów portu od strony lądu. Cervera wie, że jedynym sposobem na uratowanie eskadry może być próba przedarcia się przez blokadę na otwarte wody. Plan miał szanse powodzenia przy założeniu większej prędkości jednostek hiszpańskich oraz zaskoczeniu okrętów blokady. Plan zostaje wcielony w życie 3 lipca. Hiszpańskie okręty po kolei wychodzą z portu. Najpierw krążowniki pancerne, na końcu dwa niszczyciele. Zaskoczenie okrętów amerykańskich jednak się nie powiodło. Zespół amerykański, mimo że osłabiony odejściem części okrętów, nadal przeważał nad siłami hiszpańskimi. Eskadra amerykańska składała się z 4 pancerników, 2 krążowników i dwóch uzbrojonych statków. Siły hiszpańskie natomiast to 4 krążowniki pancerne i 2 niszczyciele.

Wrak krążownika Cristobal Colon

Okręty Cervery po kolei ulegały nieprzyjacielowi. Pierwszy został zniszczony krążownik Maria Teresa – flagowy okręt Cervery, który płonąc na prawie całej długości wyrzucił się na brzeg. Kolejnymi był Oquendo, dwa niszczyciele i Vizcaya. Najdłużej uciekał Cristobal Colon. Jednak okręt po zużyciu paliwa dobrej jakości (początek bitwy) przeszedł na paliwo załadowane w Santiago de Cuba. Był to węgiel o słabej jakości. Okręt znacząco zwolnił, Amerykanie szybko go dogonili. W tej sytuacji, mimo niezbyt dużych uszkodzeń, kapitan podjął decyzję o otwarciu zaworów dennych i zatopieniu jednostki. Próby odzyskania przez Amerykanów praktycznie nieuszkodzonej jednostki nie powiodły się. Okręt przewrócił się i zatonął ponownie.